Kontzeptua

Orreagako bataila

Lurralde musulmanetik irten eta Ibn al-Arabiko erreskatea. Gauza bat izan zen bahituak ematea, eta beste bat, oso desberdina, Karlosek Frantziako bidean daraman Suleiman Ibn al-Arabi harrapatzea. Haren seme-alabek zerbait egitea erabaki dute, eta azkar eta ustekabez jokatu dute.' Ibn al-Athir-en itzulpen fidagarriena, Millasena, Abadal historialariak bere egiten duena, honela dio: «Karlosek lurralde musulmana utzi eta seguru sinesten zuenean, haren gainean erori ziren Matruh eta Aishun, Suleimanen seme-alabak, tropekin, eta aita askatu zuten. Haiek Zaragozara itzuli, al-Hussainekin hitzartu eta Abderramanen aurkako matxinada jarraitu zuten». Gertaera hori historialari batzuek eta besteek atera dute beren testuingurutik, gero ziurtasunez hartzen dituzten aieru ausartak eginez. Itzulpenak desberdinak dira, hain zuzen ere, eskuko kolpea ematen den unean eta tokian. Erabilitako aditzaren kontzeptuzko ezberdintasun txiki batzuekin, itzultzaile bakoitzaren arabera, berrehun kilometro baino gehiago eta denbora kopuru nabarmena egiten dira. Hona hemen bertsioak: 1. Miliak: lurralde musulmana utzi eta seguru sinesten zenean... 2. Codera: muslimetatik urrun zegoenean... 3. Basset: lorsqu'il fútbol éloigné de la terre des Musulmans... 4. García Gómez: lurralde musulmanetik urrundu zenean... Menéndez Pidalek, istorioa idazteko moduarekin bat, dio Coderaren itzulpenari jarraitzen diola (aldatuta zegoenean), baina «urrundu zenean» transkribatuz, ez baita gauza bera. Bat urrundu gabe aldendu daiteke. (La Chanson de Roland y el neotradicionalismo, p. 192). Abadalek eskuko kolpea bereizten du, Suleiman Ibn al-Arabi erreskatatuz, Orreagako bataila sonatutik: «Bi ekintza desberdin armada frankoaren aurka: bata Hegoaldeko Nafarroan, protagonista musulmanekin; bestea, Pirinioen parean, euskaldunen kontura. Asmatzen da lehena ezusteko kolpe bat izan zela, presa hartu bezain azkar hasi zena, baita bertan behera utzi ere» (Coloquios, p. 51). García Gómezen itzulpena soilik dago iraganaldi absolutuan, «urrundu zenean».