777 urtea zen, Karlomagnok Paderbornen Batzar bat bildu zuen borroka latz bat ondoren garaitutako saxoien men egitea jasotzeko. Saxoniarako espedizio honekin bere aita Pepinek hasitako bi zeregin militar burutu zituen : Saxoniakoa eta Italiakoa. Karlos erregeak oraingo honetan atsedenaldi bat izan zuen ikertzeko zein aldetik hedatu zezakeen osatzen ari zen bere inperioa. Eta une egoki honetan, “Regii Urtekariak” dionez Batzarrera bi buruzagi sarrazeno iritsi ziren, Ibn al-Arabi (Suleiman) Zaragozako walia eta Yusephen semea, bere suhiak lagundurik. “Regii Urtekari” berriak, hogei bat urte beranduago idatziak, 805 urtearen inguruan, zeozer gehiago diote: “ Leku (Paderborn) eta garai berean, erregearen aurrera Hispaniako errege sarrazeno bat etorri zen Ibin al-Arabi izenekoa, lagun zituen beste sarrazenoekin, bere burua entregatuz sarrazenoen erregeak gomendatutako hiriekin batera”. Baino gutxi gorabehera “Urtekari” berrien data berean idatzitako Metzko Urtekarietan (Annales Mettenses) Suleiman ibn al- Arabik Bartzelona eta Girona hiriak gobernatzen zituela eransten da. Horrek esan nahi du nagusi musulmanen konplotak gutxi-asko Ebroren arroa, erromatarren antzinako “Hispania Tarraconensis” barne hartzen zuela. “…Soliman quoque dux sarracenorum, qui Barchilonam Gerundamque civitatem regebat. Pippini se cum omnibus quae habebat dominationi sub ditit”. “Urtekari” berriek argibide interesgarria ematen dute, Carlos erregeak etortzea erabaki zuela zenbait hiriez jabetzeko asmoarekin, Abderraman I.en botere azpiratzailetik ihes egiteko musulman buruzagiak eskainitakoak hain zuzen. Nahiz eta iturri guzti hauek zaharrago den batetik eratorriak diren, interesgarria da ikustea nola azaleratzen diren benetako zergatiak eta nola itxuratzen diren zuribide egokiak. Gertaera ez duen duintasunez estaltzen da. Saxo edo Sajon poetak baita ere Carlosen zio inperialistak azaleratzen ditu ditu: Tunc sarracenus quidam perveneret illuc, Nomine qui patrio dictus fuit Ibinalarbi. Hic cum non paucis sociis ac civibus ipsum Qui comitabantur, fines regiones Hiberae Linquentem, Carolo se dedidit, ac simul urbes Rex Sarracenus quibus hunc praefecerat olim. Hortatu Sarraceni cum se memorati Hispanias urbes quasdam sibi subdere posse Haud frustra speraret, eo sua maxima coepit Agmina per celsos Wasconum ducere montes. (Poeta Saxonis, Annalium de Gestis Karoli Magni Imperatores , Bouquet, “Recueil…” V. alea; De G.H. Pertz, M. G. H.S.I., Hannover, 1826, 234 orria). Orduan beregana inguratu zen sarrazeno halako bat bere jatorrizko hizkuntzan Ibin Alarbi (Ibn al-Arabi) deitzen zutena. Honoko honek eta iberiar lurraldeko mugak uzterakoan laguntzen zioten bazkide eta hiritar ez gutxirekin batera, Karlosi eman zion bere burua eta batera hiriak non errege sarrazenoak lehengo denboretan agintzen zuen. Aipatutako errege sarrazenoren mintzaldiaz espero zuen eta ez funsgaberik bere agindupean menderatuko zituela hainbat hiri hispaniar. Baino Karlomagno errege txit kristautzat hartzen zuten. Jendaurrean trebeki erabilitako erlijio aitzakiak azaldu dira. Karlomagnok Hadriano Aita Santuari idatzi zion 778ko maiatzean espedizioak Pirinioetako bideari ekin zionean. Gutuna desagertu da baino Aita Santuaren erantzuna gorde da. Hadrianok dio gertakariarekin hunkituta dagoela eta otoiztuko duela bere arrakastaren alde eta erreinura zoriontsu eta garaile itzultze arren. Askoz ere beranduago, hamazazpi urte geroago, errege txit kristauak bere armazko egintza gainzuritzen hasten da Eliza fedegabeen nagusitasunez salbatzeko espedizioa bihurtu arte, Gurutzada moduko bat. 794ean Frankfurteko Kontzilioa ospatu zen, Toledoko Elizaren adopzioaren dotrina eztabaidatzeko. Karlos erregeak Elipando, , Toledoko artzapezpikua zenari, gutun bat idatzi zion bere dotrinak gaitzetsiz eta, bide batez, gogoratzen dio Orreagako espedizioaren zergatiarekin lotuta dirudien zerbait, ostera gertakari hauek baino beranduagoa landua. Kronikari berriek zergati hauek azkar zabaldu zituzten. Adibide, “Metzeko Urtekari”, “Astronomoa” eta “San Genulphe Bizitza” liburuetan berehala begitarte ona egin zieten. Itxura txarreko arazo militarra Karlosen jokaera zuzenets duten asmoen bikaintasunez gainzuritua da. Eta Baskonian? Eta Akitanian? Eta Saxonian? Eta Bavarian? Adibide Metzeko kronikariak honela dio: “Anno Dominicae Incarnationis DCCLXXVIII, Rex Carolus motus precibus, immo querelis Christianorum, qui erant in Hispania sub yugo severissimorum Sarracenorum, exercitum in Hispaniam duxit” (Metzko urtek, priorea, “D. Bouquet”, V, 343 orria). Jaunaren Haragitzearen 778 urtean, Karlos erregea, Hispanian Sarrazeno ankerren uztarpean zeuden kristauen erregu eta auhenak hunkituta bere armadarekin Hispanian sartu zen. Jada ahantzi da Karlomagno Zaragozara joan zela Suleiman al-Arabi buruzagitzapean wali musulmanek eskatuta eta ez kristauek. Batetik Karlomagnoren benetako asmoak daude, eta bestetik tribu arteko borroketan eta independentzia gerretan murgildutako erregetxo musulmanenak. Iturri musulman eta kristauak bat datoz honetan Ibn al-Arabi eta bere adiskideek laguntza nahi zutela Abderraman I.en botere azpiratzaileari aurre ekiteko, bere buruak eta hiriak frankoen erregearen babesera gomendatzearen truke. Zalantzarik gabe lortu nahi zutena independentzia zen baten babespean eta bestaren aurrean. Abadaltar Ramonek dionez “asko promestu, gutxi eman eta ahal den gehiena lortu”. Baino Karlomagnoren asmoak zeharo desberdinak izan zitekeen. Aspaldian franko-musulman muga lasai zegoen. Frankoak Septimania eta Narbonaz jabetu zirenetik (759 urtea) ez zen gertakari armaturik gertatu. Baino frankoen xedea Ebro muga izatea zen. Atlantiar aldean Baskonia jada menperatua eta uztarpetua izan zen 768ean, hortaz frankoentzat zentzuzkoa zen Ebroren piriniar isurialderen bete-beteko jabetza. Momentu honetan Karlosek -esan bezala- Saxonia eta Italiako kanpaina militarrak amaituak zituen. Bere jabegoen mugak Ebroraino hedatzeko aukera ez zen alferrik galtzekoa. Karlomagnoren xedea ez zen soilik “ zenbait hiriez jabetzea” baizik eta aitatutako muga finkatzea, eta politiko trebea zelarik, Al-Andaluseko edozein disidentzia profitatzen zuen. “Nam antea adhuc in Saxonia positii receperat legationem sarracenorum in qua fuit Ibn al-Arabi et filius de Yusefi, qui latine dicitur Jeseph” (Adon. Vienn. Chron. “D. Bouquet, Receuil” II alea). Zeren lehenago, Saxonian zegoenean Sarrazenoen legazio bat jasoa zuen, zeinetan Ibn al- Arabi eta Yusefen semea, Joseph latinez, zeuden. Urte horretan Suleiman ibn Yakzan el Quelbik Karlos, Alfaranjako erregea, espainiar musulmanen lurretara joatera bultzatu zuen (Ibn. Al- Athir). Karlosek proposamen musulman honetan, hain erakargarria eta gustagarria, pentsatu eta berriro pentsatu zuen 777 urtea amaitu arte. Eguberriak Duziacon, Douzy, (Frantziako iparraldeko Ardennes) lasai igaro zituen. Azkenean erabakia hartu zuen eta iberiar xeikekin adostu zituen espedizio militarraren azken xehetasunak eta hiriak eskura ematerenak. Armada ezin egora hobeagoan zegoen anitz trabatua baitzegoen saxoien aurkako gerran eta nabarmen emendatua konkista berriekin. Espedizioa udaberrian izango zen.