Monarkia eta noblezia

Nafarroako Karlos II.a Gaiztoa

Infantearen espetxeratzea Frantzian eta gerra Gaztelarekin (1376-1379.) Ezkontza ia ez zen izan Henrike  Trastamararen gogo inperialisten estalgarri; izan ere, Henrikek gerrarako prestaketak egiten jarraitu zuen, eta ez zuen arazorik izan nafar zaldun batzuk erosteko. Urteek eta zoritxarrek Karlos mesfidati bihurtu zuten eta  ez zen ezta agertu ere egin Gaztelako infanta ederrarekin bere semeak egin zuen ezkontzara (Soria, 1375-05-27). Erregearen zerbitzari beterano bat, Rodrigo  Urizkok, bere bizitzarekin (1376) ordaindu zuen, Tutera eta Caparroso Trastamarari emateko tratu sekretuak zituenaren erregearen susmoa. Baina gerra piztu zuen txinparta Frantzian sortu zen, Karlos V.ak Karlosekin batera Montpellier, Normandia eta Nafarroako beste lurralde batzuk (1378) bisitatzen ari ziren nafar handiki batzuk preso hartu zituenean. Karlos V.ak Ingalaterraren esku ikusezina ikusi zuen,  edo ikusi nahi izan zuen, Jacques de la Ruek, Nafarroako erregearen txanbelanak, eta Pierres Utrartekok zeramaten dokumentazioaren atzean. Yanguasen arabera, ordezkari biak 1378ko maiatzaren 21a estiran hil ziren, baina Vianako Printzeak Fernando  Ayanzeko ere aipatzen du frantsesaren biktima gisa. Karlos, Pedro  infanteak eta Bona andrea atxilotuak eta Nafarroaren lurrak Frantzian inbadituak izan ziren. Delachenalek galdeketa argitaratu zuen, non De la Ruek errege frantsesaren pozoitze-saiakera "aitortu" zuen (apendizea, t.). III. or. 291-293). Auziaren ondorioz, borroka hasi zen berriro. Gaztelak Frantziarekin bat egin zuen berehala. Nafarroak gerra horretan Proventzako eremuak galdu zituen. Nafarrak Normandiatik kanporatzea ez zen posible izan, ordea, Cherbourgen erresistentziaren eta ingelesen laguntzaren  ondorioz. Ingalaterrako Rikardo II.ak nafarrarekin ituna egin zuen bere betiko etsaien kontra: frantsesak eta gaztelauak. Uztailaren 1ean, Karlos II.ak bere tropak ikuskatu zituen Erriberrin. 1379ko urtarrilean, bere kanpalekua Sorian  jarri zuen, baina Logroñoren berreskurapenean huts egin zuen; izan ere, Pedro Manriquek, gotorlekuko Gaztelako agintariak, traizio egin zion bere burua erosten utzi ondoren. Nafarrak eta Logroñoko goarnizioko nafarrak eta gaskoiak preso hartuak izan ziren  eta Martin Enrikez  Lakarrako eta gutxi batzuk izan ezik, hauek  ihes egitea lortu baitzuten. Egoera larriagotu egin zen Henrikeren premuak, Joan jaunak, Nafarroa inbaditu zuenean. Funes, Mendabia, Larraga, Tiebas, Viana, Beriain, Villatuerta, Faltzes, etab. konkistatuak izan ziren. Gerra honetan, lehen aldiz, Nafarroako kanoiak entzun ziren. Bi aldetatik erasotua, Karlosek ezin zien erasoei aurre egin.