Zirrara eta nahasmendua: hiltzaile zapuztuak. Berehala, hiltzaileak eta beren konplizeak, denborarik galdu gabe, jendea haien alde altxatzera abiatzen dira, herriz herri eta bailaraz bailara. Erresumaren erantzuna ahobatezkoa eta kementsua izan zen. Gaitzetsi eta herrialdea uztera behartu dituzte, indarrez botata, armak eskuan. Jendeak, nahasirik, tronurako oinordeko baten bila jo nahi izan zuen. Hildako erregearen bi haurrak adin txikikoak ziren. Bestalde, haren anaia Ramirok, Kalagorriko jaunak, beregana erakarri zituen begiradak. Berandu zen: Gaztelako Alfontso jaunaren gudarosteak Bureba eta Errioxaren gainera erortzen ziren, paseo militar batean bezala. Trebeki, haren konplizeek, Bizkaiko jaunak eta Naiarakoak, Okako Mendietako zaindariak eta Bilibiokoak, Gaztelako erregea hilketa doilorra mendekatzeko asmotan zetorrela esaten zuten. Naiarako Foruaren erredaktoreak «iruzur zikina» deitzen dio. Uztailaren 10ean, ezbeharra gertatu eta handik aste batzuetara, mendekatzailea Calahorran zegoen. Errege-familiak, erregealdi honen ezaugarri den eskuzabaltasun- eta noblezia-giro hartaz kutsaturik, senide eta lagun gisa hartu zuen Najeran. Eta euskal erresumaren erabateko jabe egingo zatekeen, eta euskal erreinua berez desagertuko zatekeen Antso Aragoikoak esku hartu ez balu, Iruñean azkar sartuz, gaztelarrek Gares eta Zangoza ere hartuak baitzituzten ordurako. Iruindarrek eta aragoiarrek Errioxa aldera atzera egitera behartu zituzten. Eta hain azkar gertatu behar izan zuen mugimendu horrek guztiak, ezen uztail barruan garatu baitzen. Infanta hiltzailea, Ermesinda, Gaztelako gortean babestu zen, eta Ramon, Zaragozako errege musulmanarenean.