Anberes (1920). Istorioa, berez, Anberesen hasi zen 1920an, I. Mundu Gerraren ondoren Jokoen berrasieran. Eta, egia esan, ezin da hobeto hasi. Belgikako Jokoek euskal emanaldi luzeena ikusi dute. Futbola, atletismoa eta tenisa dira hitzorduaren hiru puntuak. Futbolariek xehetasun guztiak ezagutzen dituzte, erreferentzia nahitaezkoa baita Espainiako selekzioaren historiaz hitz egiten denean; hain zuzen ere, garai hartan egin zen nazioarteko debuta. Taldeak azpitxartela olinpikoa lortu zuen, eta ez zen zentzugabea mundu-mailako adjektiboa gehitzea, 1930 arte ez baitzen horrelako txapelketarik izan eta olinpiada nazioarteko txapelketarik garrantzitsuena baitzen. Hamahiru euskaldunek osatzen zuten gehiengo osoa gaztelaniazko hautatuan. Ricardo Zamora, Samitier, Otero, Gil eta Sancho atezaina. Partida batzuetan, hamaika titularretatik bederatzi Athletic, Real Sociedad, Real Unión eta Arenas de Guecho ziren. Pasadizo nabarmenenak ere protagonista euskalduna dute. Hala, alboko defentsa errealista Mariano Arrate izan zen Espainiako selekzioko lehen kapitaina. Patricio Arabolaza irundarrak irabazi zuen Danimarkaren lehen gola markatu zuen. Felix Sesumaga, lau tantoren egilea, taldearen golegilea izan zen. Eta Jose Mari Belaustek gol bat sartu zion Suediari, epe luzera zilarrezko domina hori ekarriko zuena. Hain zuzen ere, gol horren gainean bertsio bat dabil, sinesgaitza bezain garbia. Esan iezaiozu Athleticeko erdiguneak baloia eskatu ziola Sabino Bilbao lankideari, hutsegite bat ateratzean, oihu eginez: «Niri tropela, Sabino, harrapa ditzala». Kontua da, hil baino lehentxeago, Jose Maria Ferrerrek, Euskal Herriko kirola eta, bereziki, futbola aztertzeko lan gehien egin duen gizonetako batek, ziurtatu zigun elkarrizketa bat izan zuela gertaera haren lekuko zuzen batekin, zeinak flasko hori dezente sinplifikatzen baitzuen: «Egia esan, Belaustek hain gauza erraz eta euskalduna esan zuen, aldi berean: Aurreran, Sabino, aurreran!». Baina «a mí el pelotón» manidoak beste topiko baten bataio-fedea bezalako zerbait suposatu zuen, Espainiako haserre azkarra. Kontzeptu horrek garai hartan Espainiako Estatuko txokoetan ikusten ziren estiloak bezalako estilo homogeneoak biltzen ditu. Euskal jokalari gehienen antzera, ez da doakoa chovinismoa, dedukzio logikoa baizik, talde hark Euskal Herrian egiten zenarekin bat zetorren joko-estiloa garatu behar zuela. Eta horren erakusgarri da oraindik ere Real Unioneko Patricio Arabaolaza izena duela furia horren ezaugarriak biltzen dituen trofeoak. Espainiak markaturiko hamaika goletatik bederatzi jokalari euskaldunek lortu zituzten: Sesumaga (4), Patricio, Arrate, Belauste, Acedo eta Pichichi. Talde horren emaitzak hauek izan ziren: 1-0 Danimarkara; 1-3 Belgikaren aurka, porrota bakarrean, 2-0 Italiara; 2-1 Suediara eta 3-1 Herbehereetara. Italiarren aurkako partidan, Ricardo Zamora bota egin zuten, eta haren lekua Realaren ezkerreko muturrak, Silveriok, estali behar izan zuen. Atezainaren atzetik Zamora bera zegoen. Gutxi balira ere, talde txapeldunorde handi haren euskal izaera segurtasun osoz bermatzen duten xehetasunak, partiden aurreko gerra-oihuak ere bi futbolariren abizen luzeei buruzkoak ziren, bata Athleticarena eta bestea Areetako futbolariarena: Pa-ga-za-ur-tun-dúa, Be-laus-te-gui-goitia, Irulá, Irulá! Hauek izan ziren zilarrezko hamahiru dominak, abizenen ordena alfabetikoan aipatuak: Domingo Acedo, Mariano Arrate (kapitaina), Juan Artola, José María Belaustegigoitia «Belauste», Ramón Eguiazabal, Francisco Pagazaurtundúa «Pagaza», Patricio Arabaolaza, Rafael Moreno «Pichichi», Sabino Bilbao, Félix Sesumaga, Silverio Izlana. Baina Espainiako taldean ez ezik, Frantzian ere izan zen euskal ordezkaririk, nahiz eta haien jarduna ez zen hain garrantzitsua izan. René Petit, Dax-en (1899) jaioa, guraso frantsesez, baina Irundik adoptatua, haurtzaro samurrenetik. Irungo Racing hirian 14 urte zituela hasi zen jolasten, eta Anberesko Jokoetarako Frantziako selekzioak deitu zuen. Kirolaren ikuspegitik, anekdotak ez luke iruzkin gehiago merezi, baldin eta parte hartze horren alderdi guztiak hain azkarrak zirelako ez balitz. Espainiako selekzioaren ateak itxi zizkion, mugaren alde horretan bere garaiko jokalaririk onentzat jo baitzuten, eta Espainiako txapeldun izatera iritsi zen Real Madrilekin eta Real Unionekin. Atzean utzi dugu futbolaren kapitulua, eta Anberesko bost atletez arduratu gara: Félix Mendizábal, Juan Maguerza, Miguel García, Diego Ordóñez eta Ignacio Izaguirre. Emanaldirik onena Mendizabal izan zen, 100 metro lauko finalerdietarako sailkatzea lortu baitzuen, lehen bi kanporaketetan bigarren geratu ondoren. Aldiz, 200. urteko lehen txandan geratu zen. Juan Muguerza izena urtarrilean berritzen da, Elgoibarko jaioterrian izena duen krosari esker. 5.000 metroko serieetan seigarrena izan zen eta ezin izan zen amaierara igaro. Taldearen umetxoak, Diego Ordóñezek, Parisen eta Amsterdamen ere egon zen geroago, 16 urte besterik ez zituen eta 100 metro lauetan parte hartu zuen. Telesailetan hirugarrena izan zen, eta berehala kendu zuten. Beste horrenbeste gertatu zitzaion 200ean. Halaber, 4 x 100 erreleboan parte hartu zuen, Félix Mendizabalen ondoan. Berriro ere, hasierako seriean hirugarren postuak huts egin zuen harantzago joateko edozein aukera. Miguel García hirugarren sailkatu zen 800 metro lauko serieetan, eta final-laurdenetara pasatu zen, haien topera. Antzeko zerbait gertatu zen (eta 400 metroan gertatu zen, bigarren sartu baitzen atariko fasean, eta horrek amaiera laurdenetako atea itxi zion. Azkenik, atletismoari dagokionez, Ignacio Izagirrek 11,23 metrora jaurti zuen pisua, garrantzi gutxiko marka, eta ez zion gehiago aurreratzen utzi. Manuel Alonso tenislari donostiarrak Anberesen parte hartu zuen, eta emanaldi bikaina izan zuen. Finalerdietan landatu zen, Turbille aurrean erori zenean, eta horrek merezi zuen brontzezko domina kendu zion.