Aragoiko gerrak aurrera darrai. Villanía del castellano (1173). Aragoiko gerra hau herrien okupazioarena baino gehiago, sarrera eta irteerena zen, kalte ugari eraginez. Gainera, erresumako indar eragileak ere aintzat hartu behar ziren, hala nola Peraltan bizi ziren Jerusalemgo Ospitaleko zaldunak. On Antso Jakitunak erresuman bizi ziren guztiak bere babespean jarri zituen, kalte handiak egitera ausartzen zenarentzat. Hala, urrezko mila txanponez zigortzen dute haietako bat zauritu edo haren jabetzak hondatzen dituena. Eskutitz honetan erresumako jauntxo nabarmenenak aipatzen dira, hau da, Araba, Marañon, Logroño, Zangoza, Oion, Uxue, Rueda eta Lizarrakoak. Berezitasuna da Lizarran Pedro Ruiz, Albarracineko jauna, dela Nafarroara itzuli delako, dela erregeak beretzat gordetzen zuen ohoreagatik. Euskaldunen erregearen egoera larria ikusita, Gaztelako Alfontso VIII.ak bizkarretik eraso zion, Errioxan sartu eta Grañon hiria gosetzat hartuz, Tiron ibaiaren ibaiadar baten gainean, Santo Domingo de la Calzadatik oso gertu, baina hara iristeko Ameyugo, Santa Gadea, Portilla, Trevarra eta antzeko herri batzuk hartu zituen. Uztailean Quel okupatzen zuen, Arnedo inguruan, eta gero ofentsiba sutsu batera pasatzen zen, Artaxoara (irailaren 18an) eta Iruñera bertara iritsiz. Hurrengo urtean, 1174ko urtarrilaren 18an, Aragon-Gaztela aliantza Zaragozako Aragoi erregearen ezkontzarekin estutu zen, Sancha andrearekin, Gaztelako erregearen arrebarekin. Ondorioak urte bereko udaberrian gertatzen dira jada. Gaztelania Iruñera doa eta nafarrengandik hurbil, bi egunez, Urrozetik hurbil dagoen Leguingo gotorlekuan. Erasoaldi horiek amaitzen zirenean, abiapuntura itzultzen ziren. Horrela, 1176ko uztailean, Ebro ibaia Calahorratik igaroz, Gaztelaren erasoaldia errepikatu zen, erresumaren barrualdean sartuz eta berriz ere Leguin okupatuz, baina abuztuaren 22an, zigor-espedizioa Naiarara itzuli zen, eta horrek erakusten du Errioxa jada bere esku zegoela, zati handi batean behintzat.