Monarkia eta noblezia

Antso VI.a Gartzea (1996ko bertsioa)

Bake ituna Sorian (1153). Artaxoako Erresuma. Bi erregeek, gaztelarrak eta iruindarrak, Sorian 1153.eko ekainaren 2an egin zuten bileran, Antso Jakitunaren eta Sancha enperadorearen alabaren arteko ezkontza izan zen gauzarik aipagarriena. Horrela, ahaidetasun- eta adiskidetasun-loturak sortu ziren, eta, une hartan, Erreinuaren banaketa-arrisku zaharra uxatu zuten. Alfontso VII.a Raimundezek Santa Maria de Fiterori egin zion dohaintzan Antso erregea zaldun armatu zuela esaten da, «eta harekin bakea egin zuela». Soriako itunean, ordura arte ospatutako guztietan bezala, erresumaren erosio berri bat ezkutatzen zen. Orain bi ziren: 1. Enperadoreari basailutza aitortzea. 2. Antso III.a Naiarakoari, Gaztelako oinordekoari, Artaxoa, Larraga eta Zebrorrekoa entregatzea Nafarroako erdialdean. Geroago, Erriberri gobernatzen zuen Remiro Garcesen matxinadagatik, Artaxoako erreinu txikian sartu zen. Herrialdearen erdigunean sartzeak ezin zuen luze iraun protestarik gabe. Hala, bada, 1156an, hiru urte eskas igaro eta gero, Gaztelako ziriarekin behingoz amaitzeko prest agertu ziren iruindarrak, batez ere Artaxoako jabetzekin. Bitartean, aragoiarrak eta gaztelarrak atzera eta aurrera zebiltzan, berriro elkartuz. Antso Jakitunak bake-gestioak hasi zituen, zuzenean berari zegozkionak; izan ere, Antso Jakitunaren etxea ezkontza bihurtu nahi zuen Antso Jakitunaren eta Antso Jakitunaren artean. Azkenean, 1157an ospatu zen ezkontza, baina ordainetan Artaxoaren mendekotasun gaztelarra aitortu zen. 1157an enperadorea hil zen eta Antso III.a Desiratua izan zen haren ondorengoa. Antso Jakitunak berehala aitortu zuen Sorian enperadore berriaren basailutza. 1158an, aurreko urteko itunak bete ziren, eta Artaxoa, Larraga eta Zebror Erresumara itzuli ziren. Horrela, Iruñeak Gaztelari emandako basailutza amaitu zen. Basailutza eta ziria herrialde barruan desagertzen ziren Antso Jakitunaren politika trebe eta defentsiboari esker, zeinak egoera zailak saihesten jakin baitzuen baliabide ekonomiko eta giza baliabide urriekin.