XXI. mende hasieran, eta Aurrezki Kutxak egun zer direnaren jakitun izanik, zaila da hastapenean zer izan ziren ulertzea aurretiaz lehendabizi ziren nafar euskal kutxak agertutako XIX. mendeko langileriaren egoera zein zen azaltzeari ekin gabe. Garai hartako egoera gaur egun Hirugarren Mundua izeneko herrietan nagusi den gehienen pobreziaren alboan azaltzen zaigun gutxienen aberastasunarekin erkatu daiteke. Beharbada horregatik bere hasieran ezarrita zuten gizarte zereginagatik ongintza izatedun entitatetzat aintzat hartuak izan zirela hemen esatea komenigarria ere izan daiteke, egun duten jardunetik zeharo egoera desberdina zelako.
Bere jatorrira joz, herritarren kopuru handi baten bizitza baldintza txarrak izan ziren herri aurrezkirako erakundeen jaiotza bultzarazi zutenak, burgesiako pertsona ospetsuetariko batzuen ongintza asmo eta jardute filantropikoarekin batera. Pertsona horiek, egoeraren larritasunaz jabetuta, aurrezki erakundeen sorrera bultzatu zuten herritarren arazoei irtenbide bezala aurrezkiaren dohaintza, pertsona horientzako hain maitea zena, proposatuz. Aurrezkiari esker gizarte-iraultzarako litekeen tentazioa mugatu eta egoera bideratzeko baliagarri litzatekeen gutxieneko diru-jabetza lortzea lortu zitekeena zen.