Azken hamarkadetan, immigrazioak gero eta leku garrantzitsuagoa izan du mendebaldeko historiografian eta, bereziki, herrialde hartzaileetan, hala nola Argentinan. Bere historiaren zati handi batek etorkinak ditu protagonista nagusi; horrek, ikuspegi eta kezka desberdinekin, historialariek gaian gero eta interes handiagoa izatea ekarri du. 1950eko hamarkadaren amaieran eta 1960ko hamarkadan, Argentina modernoaren hedapen ekonomikoaz eta egitura sozialaren aldaketez kezkatuta zeuden gizarte-zientzialariak hemeretzigarren mendeko fenomenoaren ikuspegi berriez arduratu ziren. Orduan, baina, migrazio-esperientziak eta integrazio-aldiko gatazkak eztabaidatik kanpo geratu ziren. Alegia, ikuskera lineal eta progresiboa zen, etorkina ingurune hartzailearekin asimilatzen amaitzen zena. Onartutako teoriak arrazen arragoari buruzko kontuak ematen zituen, gatazka handirik gabeko integrazio baten azken emaitza gisa. Horrela, immigrazio-inpaktuari buruzko historiografia arrakasta-balantze eztabaidagarri eta bereizi gabe batez eta humanizazio eza arriskutsu batez blai zegoen, non zaila baitzen, ezinezkoa ez esatearren, immigrazio-gertakariaren azterketa xehatuak aurkitzea, berez, eta are gehiago hezur-haragizko etorkinekin. Orduan, ohikoa zen bertako eta etorkin kontzeptu-dualtasunean erortzea, baita gizarte tradizional eta modernoaren bikoiztasunean ere.
Gaur egungo ekonomialarien artean atxikimendu gutxi duen ikuspegi bat bada ere, duela mende erdi bat emigrazio-tasen gorabeherak azaltzeko eraginkorrak ziren immigrazioa jasotzen zuten herrialdeetako baldintza nagusiak (“pull” faktoreak) edo Europako egoera kritikoagatik horrek sortzen zituen bultzada-baldintzak (“push” faktorea). Gero, emigrazio-herrialdeetako eta immigrazio-herrialdeetako baldintzen arteko harremana bilatzen saiatuko gara, polemika polarra gainditzeko. Orduan, pentsatu zen erakarpen- edo kanporatze-baldintzen garrantzia ez zela iraunkorra denboran, baizik eta aldatu egiten zela ziklo batzuen erritmoari zegokionez. Une horretatik aurrera, ekonomia atlantikoa deitu zenaren esparruan, emigrazioak kapitalaren korronteari (Amerikan edo Europan bertan inbertitzen zena) jarraitzea baino besterik ez zuen egiten.
Gerora, bai emigrazioaren arrazoi ekonomiko zein demografikoetan arreta jarritako interpretazioak ez dira nahikoak izan Europako migrazio-fenomenoak dituen eskualde-berezitasunak ulertzeko. Horiek eremu eta egoera jakinetan gertatutakoa baino ez dute azaltzen, eta, aldi berean, fenomeno konplexu bati azalpen bakarra aurkitu nahi diote. Duela hamarkada eta erdi baino gehixeagotik hona, gero eta historialari gehiagok azalpen berriak garatu dituzte. Azalpen horietan, eskualde- eta toki-oinarriei buruzko azterlanak nagusitzen dira, bi agertokien ondorio ekonomiko eta sozialak kontrajartzea baino zerbait gehiago bilatzen dutenak, fenomenoaren arrazoi anitzeko azalpenak bilatzea eta, aldi berean, fenomenoaren eskualde-aldaketak nabarmentzea bilatzen dutenak. Hala, zalantzan jarri da irteera masiboak indar kapitalisten garapen bizkorrari ote zegozkion egitura primitiboen gainean, edo, aitzitik, irteera horiek gehienbat industrializazio-prozesurik garatzen ez zuten garapen kapitalista geldoei erantzun ote zieten, landako eta tailerretako eskulana kanporatzearekin bat. Williams Douglas eta Jon Bilbaorentzat, hemeretzigarren mendeko euskaldunen artean migrazio-estrategia, hein handi batean, landa-ekoizle independenteen izaerari eusteko ahaleginean nekazariak ugaltzeari uko egitearen ondorio zen. Mugimendu masibo haietan “pull-push” faktoreak erabakigarri bakartzat jotzeari uzten zaionean -eta euskaldunik aurreratuenekin ikusiko dugun bezala-, migrazio-fluxuak leku jakin batzuetara duen jarraitutasunari ere erreparatzen zaio. Badirudi bi izan direla emigratzaile gehienen mugikorrak: alde egitea zeukan apurra galdu aurretik, edo bere ezagutzak edo lanbidea beste leku batean erabiltzea, non bere eskariak errentagarriago egiten zuen. Orduz geroztik, erabilera-aldagai ohikoenak jada instalatuta dauden etorkinek itsasoz harainditik igorritako informazioaren zirkulazioarekin lotu dira. Azalpen-mekanismo gisa, gizarte-sareak agertzen dira.