Konposatzaileak

Bernaola, Carmelo Alonso (2009ko bertsioa)

Bere lehen obretan bere instrumentuarekin, zurezko haizea, lotutako generoak ageri dira; dena den, laster, Madrileko Musikako Goi Mailako Errege Kontserbatorioan (Real Conservatorio Superior de Música de Madrid), Julio Gomezen gidaritzapean (Cales, Mosso edo Forns ere izan zituen irakasle) egindako ikasketek eraginda, partitura haiek molde eta hartzaile unibertsalagoak hartu zituzten. 1944. urtean Medina de Pomarreko (bere) bandarako idatzitako orrialdetik abiatuz (Entre las torres) 1955ean idatzitako Música para quinteto de viento bitartean Serenata (1946) eta Breve capricho (1948) tartekatzen dira, klarinete bakarlari gisa, eta koroan kantatzeko pieza hauek A media noche (1946), Al agudillo (1948), Villancico (1949), Canción a seis voces mixtas (1954) eta Beti penetan (1955); 1954an Santiago de Compostelan saria jaso zuen Pieza para instrumentos de pulso y púa obrari esker. Rosalia, Machado (Manuel) eta Juan Ramoni buruzko Canciones zikloekin batera, bestelako tinbre-doinu batzuetara abiatzen ziren obrak ageri ziren, apal-apal: Txistu eta tronpaz jotzeko Dúo, pianoz jotzeko Concertante edo Trío-Sonatina, guztiak 1955ekoak. Urte hartan, Musikako Sari Nazionalaren (Premio Nacional de Música) ohorezko aipamena jaso zuen eta Samuel Ross eta Premio Nacional de compositores del S.E.U. sariak eskuratu zituen. Azken hori 1956an jaso zuen, gerora, Cuarteto de cuerda 1 lanari esker, lehen Musikako Sari Nazionala (Premio Nacional de Música) jasotzeko.

Carmelok hautatutako bidea gerra arteko Vienako bigarren eskolako (Segunda escuela de Viena) dodekafonismoarena izan zen. Bere bertsioa heterodoxoa zen gutxi-asko, nolabait estilo latindarra, betiere, bere ahalmenaren barneko beste edozein baliabide gisa ulertua izan dena, soinuaren zerbitzura eta ez alderantziz. Egoera horretan, Europako musika oldarraldi, haustura eta autokritika betean zen eta Bernaolarekin konpositore berri bat ukan zuen, atonala, espresionismo liriko hartako ondareen arabera nagusitzen zen eta Bergek ekarri zuen serialismo oraindik dodekafonikoaren ildotik. Testuinguru hartan sortu ziren bere helduaroko lehen obrak: Suite-Divertimento eta Tres piezas 1956an, Homenaje a Domenico Scarlatti I 1957ko klabe bakarlariduna, Canción y danza (1958), Cuatro piezas infantiles (1959), Cecilia1 lehen alabarentzat jaio aurretik idatzitakoa (Erromako Sariko proba luzeetan jaio zen), "egunen batean interpretatzeko itxaropenez" eta, batez ere, Piccolo concerto aipatu behar da 1959koa. Urte hura, 1959, era berean, bere ezkontza urtea izan zen (otsailak 5), Burgoseko probintziako herri bateko (Pedrosa de Valdeporres) neskatxa batekin, Mari Carmen Ruiz Morodorekin, Madrileko Errege Kontserbatorioan ikasketak amaitu eta urtebetera. Instituzio horren barnean, 1956. urte hartan, lau sari akademiko jaso zituen alajaina! (klarinetea -lehen saria-, kontrapuntua eta fuga -lehen saria-, ganbera-musika -lehen saria eta sari berezia- eta bitxikeria modura, ikerketako sari bat, "Mozart" izenekoa, haren bigarren mendeurrena zela eta). Ibilbide hori 1958an biribildu zuen, Konposizioko Lehen Saria eta Sari Berezia jaso zuenean.

Sokarako Cambio (1960) obrarekin Carmelorentzat erabakigarria izan zen biurteko bat has izen, 1959. urtearen amaieran Erromako Sari (Premio de Roma) desiratua jaso ondoren, Espainiako Akademian (Academia española) sartzea lortu zuenean (1960-1962), betiereko hiri hartan. Han, idatzi zituen Constantes (1960) eta Sinfonietta progresiva (1961). Halaber, han osatu zuen Superficies n.1 (1961) fenomenologia klabean, bere bigarren alabaren, Lilianaren, jaiotzarekin biribildu zen garai pertsonal hura apainduz. Goffredo Petrassi izen zuen maisu Italian. Prestakuntza haren osagarri derrigorrezko hainbat egonaldi egin zituen Darmstadt (musika berriaren "ikastaro" gorenak), Sienako Academia Chigiana, Venezia, Munich edo Pariseko Espainiako Kolegioan. Bidaia horietan bere garaiko punta-puntako adituak ezagutu zituen eta ezin aipa gabe utzi, Angelo Francesco Lavagnino handiaren eskutik zinemarako musika ikasketak egin zituela (Campanadas a medianoche eta Otello (Wells), Calabuch (Berlanga), besteak beste). Baina ez zen hura bere irakasle bakarra izan, izan ere, Sergiu Celebidache, Errumaniako zuzendari karismatiko eta grinatsuaren ikasketak jaso zituen, musika fenomenologia eran ulertzen nagusi izan zena.

Musika garaikidearen sorkuntzaren beste muturrean elektronikaren garai oparoa nahasten da. Haren eraginpean, Bernaolak eta haren belaunaldiak konposiziorako baliabideak berregituratu zituzten. Horren ondorioz, kontrolpeko ausazkotasuna etorri zen eta errepika sortu zen eraikuntzarako ezinbesteko prozesu modura. Aro garaikide hartako gurasoek hartako propietate dis-tentsiboak esplotatu bazituzten ere (horien artean Stravinsky nabarmendu behar da) "loops" (eraztunak) direlakoen erabileraren bidez, sortu berria zen elektronikaren laguntzaz, ahalmen sortzaileak eskuratu zituzten interpreteek, hala, ohiko mugak gainditu ziren.

1Cecilita: "il più grande capo laboro di Bernaola" [al decir de su maestro Goffredo Petrassi].