Gabriela Mistral
Euskal jatorriko maistra eta olerkari txiletarra, Vicuñan (Elqui ibarra, 1889) jaioa. Literaturako Nobel Saria eman zioten 1945ean. New Yorken hil zen, 1957ko urtarrilean.
1914ko abenduaren 12ko gauean, Víctor Domingo Silva Endeiza idazleak Heriotzaren Sonetoak irakurriko ditu Santiago Udal Antzokian, entzuleria izutu baten aurrean. Lucila Godoy Alcayaga, bere idazle gaztea, herrian nahastuta joaten da antzokiko oilategira. Lehen distira horri, bere loriako lehen maila horri, "gau sakratua" deitu zioten. Lehen aldiz lehiatzen zen Lore Joko batzuetan, eta Lore Naturala, Urrezko Domina eta Erramu Koroa lortzen zituen. Gero, Amerikako errepublika guztietara eta Europako hainbat herrialdetara eraman zuen bere grina. Eskola, lizeo eta beste ikastetxe askok laster eraman zuten bere izena. Goi-mailako gizarteari eskatzen zion, baina nekazariei kentzen zien, herriko haur eta emakumeei.
"Irakaslearen Otoitza", Semearen eta Amaren poemak, "Artistaren Dekalogoa", "Aita Gurea", "Erregua", "Gauekoa", "Errondak" eta "Sehaska-kantak", "Manatuak", "San Frantziskoren arrazoiak". Hainbat liburuki argitaratu zituen bere antologietatik. Sariaren aurretik: Desolación, 1922; Ternura, 1924; Tala, 1938, eta Lagar, 1954an. "Gau sakratu" hura oso sakon sartu zen "jainkozkoa" deitzen hasi zitzaion herrian. 1933an Virgilio Figueroaren La divina Gabriela bere lehen biografia agertu zen. Idazlan hau ixten duten "Bibliografia-oharrak" lanean, ehun bat liburu eta aldizkari idazten dira jada, batez ere Amerikan zehar bere poesiaz edo lan pedagogiko apartaz arduratzen direnak.
Carmen Conderen "Gabriela Mistral" (1970) lan mamitsua, gertutik ezagutzeko kontuan hartu beharreko liburua da, Madrilen Txileko kontsula zenean berarekin bizi izan baitzen idazlea. 1936ko gerrak behin betiko bereizi zituen. Beste egunkari amerikar batzuetan ere kolaboratu zuen, hala nola Santiagoren "El Urio"; Buenos Airesen "Crítica" eta "La Nación"; Bogotáren "El Universal", Caracasen "El Universal"; Madrilen "ABC"; uharte horretako "Puerto Rico Ilustrado"; San Joséren "Revista Americano", etab.