Hurrengo urtean, 1200ean, Gaztelako tropak berriro sartu ziren Arabatik. Trebiñu eraso zuten lehenbizi, eta, ondoren, beste gotorleku batzuk. Ekainaren 5ean Gasteiz eraso eta setiatu zuen Alfontso VIII.ak. Hiriko defendatzaileak bertan itxi ziren Alfonso Fernandez Gendulainekoa gobernadorearen agindupean, eta, setioak iraun zuen artean, Gaztelako erregeak Arabako eta Gipuzkoako beste herri batzuk hartu zituen. Gasteizek bazituen bizigaiak, baina setioa bost hilabetez luzatu zen, eta egoera jasangaitz bihurtu zen.
Bi mugetatik eraso zuten erresuma, eta babesgabe geratu zen. Egoera horretan, Iruñeko apezpikuak, Gartziak, esku hartu zuen. Apezpikuak Antso Nafarroakoarengana jo zuen, eta Gasteiz Gaztelako erregeari eman ziezaiola eskatu zion. Gasteiz erori ostean, nahiz konkista armatuagatik, nahiz Gaztelako boterearekin adostutako hitzarmenen bidez, Gaztelako erregeak laster kontrolatu zituen Gipuzkoa eta Durangaldea. Gaztelako erregeak Diego Lopez Harokoa izendatu zuen lurralde horietako agintari, Gaztelaren alde jarria baitzen hura. Urte hartako urriaren 11n, Diego Lopez Harokoa teniente zen Sorian, Naiaran, Marañonen eta Donostian, eta, Bizkaian berriz agintzeaz gainera, Durangaldea anexionatzea lortu zuen, 1212. urtean erregeak laga baitzion. Jimenez Radaren hitzetan, Alfontso VIII.aren kanpaina hartan Donostia, Hondarribi, Beloaga edo Feloaga (Oiartzungo bailaran), Aizorrotz, Zaitegi, Arluzea, Atauri, Gasteiz, Marañon, Irurita, San Vicente eta Orzorroz erori ziren. Trebiñuk eta Portella de Ibda gazteluak eutsi zioten, baina, bakearen ostean, Inzurarekin eta Mirandarekin trukatu zituzten. Mendebaldeko hiru euskal lurraldeak Gaztelaren mende geratu ziren beraz, baina ez zituzten Gaztelako erresumaren lurralde propio gisa erantsi, Errioxa eta Bureba bezala; aldiz, Gaztelako Koroan sartu zituzten. Nafarroak itsasorako irteera galdu zuen.
1201an itzuli zen Antso "Azkarra" erresumara, bi edo hiru urtez kanpoan egon ostean. Itzuli zenerako, bere erresumara sartuta zeuden. Honela kontatzen du Anneliers poetak (XIII. mendea):
Lai correc traicios. en alcus de sa gent,
Et adoncs i mesage anec sen mantenet
A Morrocs al rey Sancho, é dissli apertament,
"Seinnor rei de Navarra, be sapchas certament,
Que tu perdes ta terra é ton eretament,
Quel rey, Alfons que tu tens per leial parent.
Es intrat en Navarra ab gladi é ab foc ardent,
Quar tal en cui fidavas. sapchas queo conssent,
E si tu no vens trestot ton regnament,
Sapchas quauras perdut, que mas á ton vivent
No y albergaras jorn com te vei á present,
Car perdut as Bitoria, é Alava issament,
Ipuzcoa, é Amesquoa ab lur pertenement,
E Fonterabia, é zo que si apent,
E San Sebastian, or es la mar batent,
E vílas é castels, que eu non ay ement,
E si laisses Navarra par la paiana gent,
Deus tan airara, é far tena parventu.
Versión del poeta Anneliers
Esta noticia corrió, entre algunos de su gente,
Y entonces un mensajero se dirigió inmediatamente
A Marruecos al rey Sancho, y díjole abiertamente,
"Señor rey de Navarra, sabrás bien ciertamente,
Que pierdes tu tierra y heredad totalmente,
Que el rey Alfonso que tienes por leal pariente,
Ha entrado en Navarra con espada y con fuego ardiente,
Pues tal en quien fiabas, sabrás que lo consiente,
Y todo tu reino si no regresas prontamente,
Sabrás que lo habrás perdido, pero muy rápidamente,
Y allá no morarás un día, como te vi hasta el presente
Pues has perdido Vitoria, y Álava igualmente,
Guipúzcoa, y Amézcoa con lo perteneciente,
Y Fuenterrabía, y todo lo concerniente,
Y San Sebastián, donde el mar es batiente,
Y villas y castillos que no tengo en la mente
Y si dejas Navarra por la pagana gente
Dios te escarmentará, al encolerizarle reiteradamente".
Traducción de Luis del Campo