Baleztak eta arkuak disko-formako hilarrietan.
Balezta baten irudia daramaten bost hilarri aurkitu ditut Gerezieta, Altzai, Irabarne, Heleta eta Troisvillesko hilerrietan. Bakarra dago datatuta, Gerezietarena (1503). Onar daiteke besteak garaikideak direla eta, seguruenik, zaharragoak, Iribarne eta Altzairenak bezalakoak, zeinen erliebea oso ezabatua dagoen eta faktura zakarra den. Gerezietarena izan ezik, zeinaren gainean, ziurtasun handirik gabe, izen bat irakur daitekeen: Stelbot (?), anonimoak dira. Bide batez, esango dut gertakari honek berretsi egiten duela lan honetan emandako iritzia: hilarririk zaharrenak anonimoak eta datarik gabeak dira. Inoiz baino konbentzituago nago euskal hilerrietan XVI., XV. eta agian XIV. mendeetako disko-formako ugari daudela, baina daturik ez izateak ez du inoiz ziurtasunez baieztatuko. Zalantzarik gabe, monumentu hauek baleztari baten hilobia adierazten dute. Jakina da balezta arma beldurgarria zela, eta denbora luzez erabili zutela, baita su-armak ugaltzen ari zirenean ere.
Ducerék argitaratutako XVI. mendeko inbentarioek oraindik ere aipatzen dute arma hori Baionako armategietan. Berri bat eskaini zien Baionan egindako baleztei (Dictionnaire Historique de Bayonne, I. liburukia, "Ballestas y Ballesteros" artikulua, 36. eta 37. orrialdeak).
Hiri honetan egindako armen ospea handia zen. Ziur aski, oso zaila da Ducerék aipatutako aldaera desberdinekin aipatutako disko-irudietan agertzen diren irudikapen sumarioak identifikatzea. Katu edo "cry" a ikus daiteke horietako batzuetan. Estribua, arma tenkatzeko erabiltzen zena, batzuetan neurriz kanpo ere irudikatua dago, Altzaiko baleztan bezala. Baleztak jaurtitzen zituen laukitxoak, gezi motzak eta masiboak, hiru hilarritan adierazita daude: Gerezieta, Irabarne eta Altzai. Gerezietaren hilarriak hainbat objekturen errepresentazio ugari ditu, interpretazio desberdinak egiteko prest daudenak. Bertan, baleztariek beren laukitxoak gordetzen zituzten kutxatila ikus daiteke. Sastakaia argi ikusten da. Gurutze gurutzatuari eta mitrari dagokienez, erraz ezagut daitezkeenak, baleztari-hilobi baten aurrean gaudela sinets daiteke, Orreagako prioreak mantentzeko eskubidea zuen arma-gizonen konpainian zerbitzatu baikenuen. Hilarri hau euskal hilerrietan dirauten hilarri guztien artean interesgarrienetakoa da. Zoritxarrez marraz grabatuta dago, eta sarritan sakonera gutxikoa. Estaltzen zuten likenek detaile batzuk desagerrarazten lagundu dute. Aurretik aipatutako bost hilarriei Zunharretarena gehitu beharko litzaieke, ziurrenik ehiztari bat ehizakira apuntatzen irudikatzen duena. Erliebea ia ez da ezagutzen, eta ez dirudi erliebea oso sakona denik. Jakina da balezta arin bat, "à jalet" izeneko balezta, ehizarako erabiltzen zela oraindik XVII. mendean. Aipa dezagun azkenik Etxebarreko disko-formako hilarria. Alderantziz, geziak dituzten bi arku bandatu irudikatuta daude. Hilarri hau, berandu bezala, XV. mendearen bigarren erdikoa da.