Urdiñarbeko gomendioa.
Itzul gaitezen Mauletik Izurara Urdiñarbetik pasatuz. Bazen, 1189an, herri honetan, abade baten zuzendaritzapean bizi zen komunitate bat. 1270 inguruan, Orreagako abadiarekin bat egin zuen, eta bertan, ospitale-gomendio bat sortu zen (Dubarat, 1887). Hau, komendadore titulua zuen eta Orreagako prioreak izendatzen zuen kalonje batek zuzendu zuen: Muskildi, Urdiñarbe, Idauze, Mendi, Bildoze eta Garindaineko parrokien errentak jasotzen zituen. Orreagak Ipar Euskal Herrian zituen zazpi enkarguetatik, Urdiñarbe zen aberatsena, baina Zuberoako erromesek eta pobreek ez zuten ia ezer jasotzen errenta horietatik, zuzenean Orreagara bidaltzen baitziren. Parrokiako apaiza Orreagak izendatzen zuen legez, eta betiko bikario titulua zuen, abadiako kabildoa baitzen apaizaren titularra. Komendadorea, berriz, epaile zen Lextarreko gortean. XI. mendean eraikia, San Mikel parrokia-eliza erromaniko estiloko hiru nabeko eraikin ederra zen. 1569an suntsitu zuten, erlijio-gerretan, eta XIX. mendearen amaieran zaharberritu zuten. Arkitektura soila da, habearte batekin eta alboetan, transepturik gabe, abside batekin eta absidioloekin. Gaur egun monumentu historiko gisa sailkatuta dago.