IV. etapa, 1973-82. Petrolioaren prezioen gorakadak gainbehera egin zuen krisiak agerian utzi zuen Espainiako ekonomian egiturazko akats sakonak zeudela. Aldaketa hori industria-egituran gertatzen ari ziren aldaketa handietatik kanpo geratu zen, bai eskariaren aldaketetan, bai sektore jakin batzuen ekoizpen-itxaropenetan, energiaren, lehengai batzuen eta industrializazio berriko herrialdeek gauzatutako lehiaren igoeraren ondorioz. Beste herrialde batzuetan, jada hasia zen krisian zeuden sektoreetako giza baliabideak eta kapital-baliabideak eskualdatzeko politika bat, mundu mailan lehiakorrak izan zitezkeen teknologia- eta produktibitate-mailak zituzten eremuetara itxaropenik gabea. 1973az geroztik, Espainiako ekonomiak krisi horren ondorioak jasan ditu: defizit komertziala eta publikoa, inflazioa eta langabezia. PSOEren botere-igoeratik, sektore batzuen barne-birmoldaketako eta sustapeneko neurriak hartzen ari dira, dinamikoenei baliabideak esleitzeko. Euskal Autonomia Erkidegoak, bere izaera eta egitura industriala dela eta, 1973az geroztik krisi handia izan du, eta horren sintomak dira krisi-espedienteak, enpresa askoren itxiera, inflazioa eta langabezia. 1982tik, sektore hauek birmoldaketa-neurriak dituzte: siderurgia integrala, altzairu arrunt eta bereziak, kobrearen erditransformatuak, ontzigintza, linea zuriko etxetresna elektrikoak eta osagai elektrikoak. Penintsulako industria-garapenaren prozesuak, 1941. urtetik gaur egun arte, industria-paisaia desberdina marraztu du uren banalerroaren bi isurialdeetan. Horren hegoaldean, Araba eta Nafarroa probintzietan, lurralde horien ezaugarri naturalak eta gaur egungo garairako bidea nola egin zen kontuan hartuta, hiriburuen inguruko industrialdeetan kokatutako industria-eremu puntual batzuk eratu dira. Fenomeno horrek probintzietako makrozefaliak eragingo ditu, eta eskualdeko burukoak ere bai, landa-eremuekin batera baitaude, bien artean ia interferentziarik izan gabe. Arabak "xurgapena" eta hiri-kontzentrazio industriala jasan zituen Gasteiz inguruan -sektore metalurgikoan espezializatua-, eta gutxi eta sakabanatuta daude probintziaren gainerako lurraldeetan hirikotzat har daitezkeen guneak: Kantauriko haranak -Laudio eta Amurrioa-, Bilbo eta Gasteiz eta Deva bailara lotzen dituzten errepideen ardatzetan, non siderurgiako enpresekin lotutako jarduerak garatzeko guneak sortu baitziren. Nafarroan, hiri- eta industria-kontzentrazioa honela banatuta dago: hiriburua (metalurgia, kimika eta elikadura), Kantauriko haranak (siderurgia) Vera eta Lesaka inguruan, Gipuzkoaren ondoko etxeak, Sakana -Nafarroako pasabide naturala eta barrualdeko haranak, kontserbazio hiri ertainak eta eskualdeko hiri nagusiak, non mahasti berriak edo ardogintza dibertsifikatzen diren, Tutera. Kostaldeko probintzietan, industria ezartzeko eremu jakin batzuk zehatz-mehatz erabiltzeak pilaketa bat eragin du. Horren ondorioz, hiri-continuum industrial oso trinkoa dago Euskal Herriko zenbait eremutan, hala nola Bilbo Handian eta Donostian; hiri-aglomerazioen adibideak dira, lurzoruaren erabilera intentsiboa eta gehiegizkoa dutenak; eta Debako, Urolako, Nerbioiko eta Arratiako bailara gipuzkoar eta bizkaitarretako zati batzuetan,