Disko-formako hilarri batzuen eta Erdi Aroko txanponen arteko analogiak.
Analogia hori deigarria da kasu askotan, eta ez du ezer harrigarririk, disko-formako hilarriaren forma bera iradoki baitezake, hilarri-hizkeran, aribideko txanponen imitazioa. Zelaia lau kuartel berdinetan banatzea, muturrak lis-lore estilizatuz apainduta dituen gurutze baten bidez, exergozko inskripzioak, bezanteak bezalako ezaugarri jakin batzuk, landetan ageri diren gurutze ostikoak (pattarrak), forma askotariko lis-loreak, sinbolo erlijioso batzuk, hori guztia aldi berean aurkitzen da disko-formako hilarrietan eta Erdi Aroko txanponetan. Lenormanten eskuliburuan (Monnaies et Médailles), adibidez, mota hauek aipatuko ditut: 211. orrialdea eta hurrengoak, merovingio-txanponak eta karolingio-gurutze ostikoarekin; 227. orrialdea, 111. irudia, Eduardo I.a Ingalaterrako erregearen esterlina, besoak zabalduta dituen gurutze bat daramana, bezanteen kantoiduna. Euskal hilarrietan aurkitu dut tipo hau. Txanpon ingeles baten kopia honetan ez dago ezer apartekorik, garai hartan Lapurdi Plantagenettarren menpera pasatu baitzen; 228. orrialdea, 112. irudia, "San Luiseko urrezko Royal" delakoak euskal hilarri-hizkerak inspiratu zituen, zalantzarik gabe, hilarriaren eremutik lau kantoitan abiatu zirenean, muturrak loratuta zituen gurutze batekin. "Juan erregearen zaldi gaineko frankoak" (230. orrialdea, 114. irudia) lau zirkuluerdiz apainduta dauden hilarri batzuk gogorarazten ditu. Gauza bera esango dut Luis XI.aren "koroadun armarriaz" (231. orrialdea). Batzuetan, disko-formako hilarrietan agertzen diren lis-loreak armarri batean kokatuta daude. Pieza frantses batzuek gailu hau aurkezten dute (ikus Lenormant, Luis XII.aren 283. orrialdea "teston"). Halaber, A. Blanchet eta A. Dieudonné-ren Manuel de Numismatique française, II. liburukia, 225. orritik (Luis XI) 308. orrira (Luis XII). Oso konparazio iradokitzaileak egingo dira. 310. orrialdean, adibidez, Luis XII.aren "Oros de Roi" k, atzealdean, beso berdineko gurutze batez zeharkaturiko eremu bat aurkezten du, lau lis-lorez amaitua; grabatzaileak gurutzearen lau besoetan argi eta garbi paraleloak ziren bi praktikatu zituen, eta antolaketa hori berdin-berdina da Baxenabarreko disko-etxe kopuru jakin batean. Beste konparazio bat ere interesgarria da, eta aurreko guztia bermatzen du: 63. orrialdean, numismatika tratatuaren egile jakintsuek sinbolo eta zeinu taula bat eskaintzen dute, bai buruan, bai legendaren amaieran edo ibilbidean, bai igorpenaren "different" gisa. Zeinu horietako batzuk disko-dendetan exergoan jarritako inskripzioetan ere badaude. Jarraian, ohikoenak ematen ditut: gurutze txiki zabala, bost puntako izarra, moleta eta mundua. Azken hau ere disko-formen esparruan dago. Esanahi erlijiosoa izan dezake.
Ikus Manuel de Numismatique française de A. Blanchet y A. Dieudonné, II. liburukia; Monnaies et Médailles de Lenormant.