Sailkatu gabe

ABELTZAINTZA (ABELTZAINTZA JARDUERAREN HISTORIA)

Zerri-azienda, ahuntz-azienda eta eskortako hegaztiak. Zerri-azienda, eskortako hegaztiak eta ahuntz-azienda atal berean sar daitezke, funtzio bera baitute: nekazari mediterraneo edo ozeanikoaren dieta eskasa osatzea. Horien guztien artean nagusia zerri azienda izan zen. Erregimen misto montaraz-etxekoa, mota guztietako hondarrez eta zaborrez elikatua, ahalik eta loditze handiena lortzeko, txerria udazkenean hiltzen zen, eta haren haragia eta gainerako produktuak urteko ziklo osoan irauten zuten. Udazkeneko eta neguko hilabeteetan, herrilurretako mendietan larratzen dira, libreki, ezkurrak, gaztainak eta pagadiak janez. Urteko gainerako sasoietan naboak, sasoiko bazkak eta, batez ere, hondakinak erabiltzen dira ustiategian. Urte osoan, erdisoto-egoeran zeuden txerri-hankak ere izan ziren. Tradiziozko arrazak zel-galiziar motakoak ziren, barietatea nabarmenduz. Ahuntz-azienda, elikadurarako osagarri izateaz gain, larreak eta oihan lurrak garbitu eta egokitzeko zen. Mota guztietako kimu samurrak kontsumitzera iristen den abeltzaintza-espezie horren berezko jatortasunari esker erabili zen. Baina, horren ordainetan, ahuntzak arriskuan egon ziren basoa berez berreskuratzeko, labore eta larreetarako, ugaltze-zantzurik txikiena zutelako. Horregatik, historian maiz izaten dira hilketak eta mota horretako espezieak debekatzea. Fenomeno hori, gaur egun arte, betikotu egin da, non ahuntz kopurua mugatua baita Nafarroan, eta haien sarrera debekatua bazkalekuetara. Espezie hori, tradizioz, etxeko sisteman mantendu zen, mojekin konbinatuta, zerriekin bezala. Ardiek baino abantaila handiagoa dute: haiek mantentzeko ez da larre handirik behar. Eskortako hegaztiei dagokienez, ustiategian okak, antzarak edo oiloak mantentzen ziren. Nekazariak arrautzak eta haragia aprobetxatzen zituen, eta animalia horiek etxeko sistema esklusiboan mantentzen zituen, erraz eta merke elikatzen baitziren.