Sailkatu gabe

ABELTZAINTZA (ABELTZAINTZA JARDUERAREN HISTORIA)

Behi azienda. Ohiko behi-azienda oso urria zen ustiategi guztietan, gainerako azienda larrian bezala, eta garrantzi ekonomiko handia zuen. Resa trakzio-indar gisa erabiltzen zen ingurune ozeanikoan, eta zeregin hori, berriz, mediterraneoko zaldi eta harriei egozten zitzaien. Era berean, esnea aprobetxatzen zen eta animalia zaharra zenean hiltzen zuten. Behiak, bestalde, lurrak ez agortzeko behar zen ongarri bakarra egiten zuen. Abere espezie horren mantenimendua erdiestabulazio erregimenean egiten zen normalean. Sasoi onean, behi-buruak (bi edo hiru baserriko) aske bazkatzen ziren baserrian edo baserriko zelaietan. Neguan, abelburuak belar, arbi eta kalitate txikiko pentsuen bidez biltzen ziren etxe barruan, nahiz eta dieta hori beti izan baserriko gainerako animaliekin alderatuta onena. Lehen ere ez zen arraroa txanpon sistema, hau da, zezenak urte osoan libre uztea. Txerto-abeltzaintza estentsibo horretan espezie sendo bat behar zen, bizi-baldintza kaskarrekiko erresistentea eta trakzio-animalia gisa zerbitzatzeko indarra zuena. Lehenbizi betizu agertu zen herrialdean, tamaina txikiko eta kolore gorrixkako behia. Baina berehala zabaldu zen arraza pirenaikoaren erabilera, Nafarroako Pirinioetan sortu zena eta "blonde dés Pyrennees" izenez ezaguna, iparraldeko hiru probintzietan. Errezitaldi handia izan zuen, ez zen oso zorrotza elikaduraren arloan, eta erraz egokitu zen Gipuzkoako, Bizkaiko eta Pirinioetako mugaren bi aldeetan zegoen klima hezera. Kalitate bikaineko haragia du, eta batez beste 1.000 litro esne ekoizten ditu urteko eta buruko.