1930eko hamarkadan hasi ziren aldaketaren lehen sintomak (Indotxinan 1930ean matxinatu zen, Indiako Estatutua 1935ean, Egiptoko independentzia 1936an), eta areagotu egin ziren potentzia batzuen ahultasuna frogatu eta beste batzuk arriskuan jarri zituen mundu-gatazkak. Britainia Handiak edo Frantziak, adibidez, gerra gainditu zuten beren kolonietako baliabide ekonomikoei eta giza baliabideei esker. Hainbat arrazoik eragin zuten fenomeno berria: kolonietako populazio indigenen hazkunde izugarria, populazio horren zati bat hezkuntzarako sarbidea eta postu gorenak bete nahi zituzten elite indigena jasoak agertzea, eta kontzientzia nazionala agertzea. Gainera, bi potentzia berriak (AEB eta SESB) nabarmen antikolonialistak agertu ziren.
1945etik aurrera prozesua atzeraezina bihurtu zen: Siria eta Libano (1946), India eta Birmania 1947an, Sri Lanka 1948an, Indonesia 1949an...
Hala ere, deskolonizatze-prozesua ez zen uniformea izan, Afrikan, hasiera batean, Europako gobernua eta karguak mendebaldeko Afrikako eliteek ordeztu zituzten, eta antzinako metropolien itzala herrialde berrien gainean geratu zen. Antzinako kolonia gehienak, mendebaldeko eliteen agintepean, egitura tradizionalen urbanizazio-, industrializazio- eta eraldatze-prozesuari eusten saiatu ziren, baina mendebaldeko erregimen liberaletan oinarritutako sistema politikoak ezin izan ziren mantendu biztanleriaren masa handiak bere eliteen eraketa aurkezten ez zuen eta kontzeptu moral eta intelektualak partekatzen ez zituen herrialdeetan. Hala, barne-gatazkak eta erregimen totalitarioak orokortu egin ziren, neurri handi batean metropoli zaharrek oraindik dituzten interes ekonomikoek elikatuak. Erregimen horien erronka nagusia da unitate nazionala indartzea tribalaren aurrean.