Eskolak

Azitain eta Isasi, bi zentro lasaliatar herri berean. Eibar

La Salleko Eibarrera itzuliak bi arrazoi izan zituen eta biak Kongregazioren zerikusirik gabekoak. Lehenengoa Jesusen Bihotza Anaiei dagokie, hau da, haiek ezin zuten Irakaskuntzako Proposatzaile Elkartearen proposamenari aurre egin, alegia, Merkataritza eta Goi Batxilergoa ezin zuten eman. Bigarren kontua administratiboa izan zen, hau da, Elkarte honek nortasun juridikoa berreskuratu zuen, zeinek 1941etik 1956ra arte galduta zuen. Momentu hartatik Gasteizeko Gotzaineko Batzorde batera joango zen eta. Ondorioz, proiektu berri batzuk berriro berreskuratu zituzten.

Beraz, Anaiek aipatzen zuten bezala, ikastetxe berri honen berreraikitzea haiek egin zuten eta 1958ko "Historikoak" islatzen zuen bezala:

"Eibarrek horrelako zentro behar zuen, zeinek irakaskuntza guztiek jaso zituen, hau da, Ertainekoak eta Lanbidekoak, herriak garrantzitsua zelako eta Jesusen Bihotza Anaiek ezin zituztelako eibartar familien beharrak betetzen, Oinarrizko Batxilergoaren lehenengo kurtsoak ematen zituztelako".

Ikusten dugun bezala, Anaiak gertakizun historiko bat sortzen ari ziren, hau da, Anaiek Batxilergoa irakaskuntza ematen zuten, baina kasu honetan Lehenengo Hezkuntza alde batera utzi zuten, egoera berezi bat zen eta. Dakigunez, La Salleko Anaiek Gipuzkoako zentro gehienetan Lehenengo Hezkuntza ematen zuten, maila hau asko gustatzen zitzaielako. Beraz, irakaskuntza hauek hamar urteetako haurrei zuzenduta izango zen, alegia, Oinarrizko Batxilergoa hasten zenean eta, ondorioz, Lehenengo Hezkuntza, derrigorrez, beste zentro batzuetan egin behar zuten.

Ikastetxe berriak izen propio bat izan zuen: "Nuestra Señora de Azitain La Salle" eta bere ibilbidea 1958/59 ikasturtean hasi zen. Ikusten dugun bezala, izenak bi zati zituen: "Nuestra Señora de Azitain" Eibarren Azitainen auzoan zegoelako eta "La Salle" Kristau Eskoletako sortzailearen izenean. Baina Irakaskuntzako Proposatzaile Elkarteak ez zuen Anaiengana kasualitatez jo, elkarte honen parte hartzaile batek Donostiako La Salle eskolan semea ikasten zuelako. Mutil hau barneko ikasle bat zen eta bere aitak ahalegin guztiak egin zituen Eibarren beste fundazio bat sortzeko. Hori dela eta, Gorrotxategi jaunak, zeinek batzordean parte hartzen zuen, Epifanio Anaiarekin, zuzendariordearekin, hitz egin zuen eta, aipatu dugun bezala, Eibarren eskola berri bat sortzen saiatu zen.

Irakaskuntzako Proposatzaile Elkartearen eta Anaia Ikuskatzailearen (Bisitariaren) arteko elkarrizketak ugaritu ziren. Horrela, Elkarteko presidentearekin eta idazkariarekin izan ziren, baina baita Apaiz - Parrokoarekin ere. Elkarrizketa haietatik akordio batzuk atera ziren, alegia, proiektua eta konpromisoa Elkarteak onartu zituen eta behin behineko eraikin bat emango zieten Anaiei ikastetxe berria egiten zuten bitartean. Anaiek ere parte hartu zuten proiektuan eta Anaia Ikuskatzaileak proiektuaren jarraipena Javier Faustino Anaiari erantzukizuna utzi zion, beste eskarmentu batzuk ezagutzen zituelako. Harremanak zabaltzen joan ziren eta Javier Faustino Anaiak proiektua herriko enpresariei erakutsi zien, zeintzuk laguntza ekonomikoa eskaini zioten. Ondorioz, 1958ko udan agente sustatzaile guztiak prest zeuden Elkartearen proiektua aurrera eramateko.

Jauregi Palazioaren gaikuntzak baimendu zion Komunitateari eskola berriaren antolaketari. Komunitate hartan Javier Faustino Anaiak, zuzendariak, Epifanio Anaiak, zuzendariordeak, eta Esteban Jesús eta Sebastián Javier Anaiek parte hartu zuten, zeintzuk etxebizitza batera joan ziren kurtso hasiera hasi baino lehen, hau da, urriaren azken egunetan. Azaroaren hiruan ikasturtea hasi zen eta ikasleak puntu-puntuan iritsi ziren Plaza Nagusira autobusa hartzeko eta ikastetxera joateko, herriko plazatik bi kilometrotara zegoena. Ibilbidean zehar autobusak ikasle gehiago hartu zituen eta ikasleak eskolara iritsi zirenean mezara abiatu ziren proiektua betetzearen ideiarekin.

Behin-behineko lokal batzuetan ikasleen sailkapena egin zuten eta hiru gelatan banandu zituzten: "Prestatzeko kurtsoa" 7 - 8 urteko ikasleentzat, "Sarrera" sarrera proba ikasturtean zehar prestatzen zutenarentzat, hau da, 9 - 10 urte zeukatenentzat eta Batxilergo Lehenengo kurtsoa, "Sarrera" azterketa gainditu zutenentzat. Ikasturte hartan eskolan 130 ikaslek ikasi zuten. Gainera jangelak eta logelak martxan jarri zituzten mantenu - erdira erabiltzen zutenentzat. Hasieratik 42 ikaslek hartu zuten eredu hau. Lehenengo ikasturte honetan ikastetxe honen bi ezaugarri nabaritu ziren: Oinarrizko Batxilergoko lehenengo kurtsoa gauzatzeko adina ez zuten ikasleak onartzen zituzten, gazteagoak ziren eta ondorioz "Prestatzeko kurtsoaren" eta "Sarreraren" ikasketak egiten zituzten, edo beste erara esanda, Lehenengo hezkuntza egiten zuten baina, Batxilergoari zuzenduta. Bigarren ezaugarria, ikastetxea herritik urrutik zegoenez, ikasleak mantenu-erdira zeuden.

Ikastetxearen inaugurazioa 1958ko azaroaren 30ean izan zen eta Gobernadore Zibilak, Foru Aldundiko Presidenteak, Probintziako Anai Ikuskatzaileak, Klero Parrokiakoak, zeinek parrokoak Gotzainaren errepresentazioa zeukan, Udalako Alkateak eta bere zinegotzi guztiek, Bilboko eta Donostiako Anai Zuzendariek eta publiko askok parte hartu zuten. Lokalak apaiz-parrokoak bedeinkatu zituen eta APE-ren zuzendariak, Eusebio Zamacola jaunak, hitzaldi hunkigarri bat irakurri zuen zein Bizkaiko eta Gipuzkoako prentsan agertu zen. Ekitaldian Gobernadore Zibilak hitz egin zuen eta bere hitzaldia ere hunkigarria izan zen, hezitzaileen zeregina goraipatuz eta, hain zuzen ere, Anaien zereginak: "zeinekin topo egiten dut Gipuzkoan zehar joaten naizenean". Anaia Javier Faustinok ere parte hartu zuen eta honek ikastetxe berriaren helburuak aipatu zituen. Beste aldetik, Anaia Ikuskatzaileak interpretazio berri bat egiten zuen ikastetxe berriari buruz, hau da, Eibarreko ezaugarri sozialistak aipatzen zituen eta hauek ez ziren bere gustukoak. Dakigunez, Eibarrek industria asko izan du eta 1958ko txostenean Anai Ikuskatzaileak horrela aipatzen zuen: "industriako ekimen honek ideologia marxista sortzen zuen eta ideologia hau oso erraz garatzen zen, teknika hoberenak erabiliz". Horrexegatik, nahiz eta kezkatua izan, pozik zegoen, ikastetxeari etorkizun baikorra ikusten ziolako, alegia, zeregin honen bidez ideien eta ohituren zabalkuntza posible zen eta horrek Anaiari poza handia ematen zion.

Anaien zereginaren onarpena bi urte beranduago heldu zen eta Anai Ikuskatzaileak izan zen egin zuena. Une hartan Anaia Ikuskatzaileak "erlijioso talde on bat zirela eta eraginkorrak eta onbidezkoak zirela" aipatzen zuen. Goraipamenak eta alabantzak ez ziren puntualak 1961ean Anaia Ikuskatzaileak, berriro, Anaien lana goraipatzen zuelako "oso ondo lan egiten ari da, ardura handi batekin eta helburu zehatz batekin, ikastetxe berriaren ospea altxatzea. Gune honetan dena behar da marxisten eta fedegabedunen teoriei aurre egiteko". Ikastetxeari, nahiz eta "gune industrial eta sozialista izan" etorkizun baikor bat iragartzen zion eta kontu hartan Anaiek izugarrizko lana egin zuten emaitzek azaltzen zuten bezala. Ikusten dugunez, Anai Ikuskatzaileak ahal duen neurrian, beti Eibarreko sozialista iragana gogoratzen zuen, ezaugarri hau enigma kondenagarri bat balitz bezala. Ordea, harrigarriena zen Anaia Ikuskatzailearen kezka, noiz sozialismoaren ekimenak debekatuta zeudenean, baina, dirudienez, egoera honek ez zuen Anaia lasaitzen lelo hau berriro errepikatzen zuelako "ikastetxe honek apostoliko etorkizun bat dauka, leku on bat aukeratu duelako, hau da, gune industrial eta sozialista batean".

Gauzak horrela, Anaia Ikuskatzaileak Eibarreko gizartea elizaren aurka zegoela ulertzen zuen, baina errealitatea beste bat zen eta Komunitateko Anaiek langileen semeei gustura ematen zieten klase. Berriz, Euskal Herriak frankismoaren ondorioak ondo ezagutzen zituen eta Eibarreko gaztediak ere bai, beraz, ez da harritzekoa ikastetxearen ikasleek hartu zuten erabakia, hau da, hirurogeita hamargarren hamarkadatik egoera politika pil-pilean zegoen eta ikasleek mobilizazio guztietan parte hartu zuten.

Hori dela eta, 80. hamarkadan ikastetxeak lehenengo greba orokorra pairatu zuen, hain zuzen ere 1984ean, noiz alderdi politikoek deialdi bat egin zuten. Bi urte beranduago egoera hau errepikatzen zen eta, nahiz eta ikastetxeak ondorio larriak ez jasan, istilu txikiren bat izan zen. Greba egunetan ikastetxea irekia zegoen ikasle batzuek beti klasera joan nahi zutelako, baina 1988an, ikasle eta irakasle batzuen grebak min handia egin zion eskolari. Orokorrean Azitaingo irakasleek ez zuten greba egin, baina beste irakasleak beste ikastetxeetatik etorrita hiru ordu elkartuak izan ziren gure ikastetxean "txistu kontzertu disonante bat eskainiz".

Ordea, kontu hauek alde batera utzita, 1972ko irailean Komunitate erlijiosoa ezarri zuten eta Jesús Álvarez zuzendari izendatu zuten. Zuzendari ordea Anaia Eusebio Iñigo izan zen eta bien artean hartu zuten lana ez zen lan makala izan, alegia, "Historikoak" aipatzen duen bezala, La Salle Azitainek bederatzi Anai eta hamalau sekularrak zituen, La Salle Isasi bi Anai eta hamabi sekularrak eta Berrizko (Bizkaia) eskolan bi Anai eta beste hamalau irakasle batzuek lan egiten zuten, azken eskola hau estatuarena zen arren. Eskola honen ezaugarriak desberdinak zirenez, bi Anai hauek egunero joaten eta etortzen ziren Eibarreko Komunitatera.