Kontzeptua

Aduanas

Independentzia Gerraren ondoren, arazoak areagotu egin ziren. Alde batetik, Britainia Handiko industria-iraultza hasiberriak burdin merkeak sortzen zituen, eta horiek Euskal Herrian sartzen ziren eskubiderik ordaindu gabe. Gainera, bakearen ondoren, zereal merkeak iritsi ziren, eta nekazaritza-produktuen prezioak gogor jaisten hasi ziren, eta arazoak sortu zitzaizkien ale ekoizleei, jabe txikiei eta errentariei, baina, batez ere, gero merkaturatzen zituzten espezieko errentak jasotzen zituzten lurjabeei.

Hirurtekoaren erregimen liberalak (1820-1823), 1820ko abuztuaren 5eko legearen bidez, garia eta irinak inportatzea debekatu zituen. Legedi horrek erresuma osoari eragiten zion, liberalek kostaldera eta Frantziako mugara eraman baitzituzten aduanak, ia oposiziorik gabe. Boterea galdu zutenean, aduanak lehengo lekura itzuli ziren.

Ale merkeen kanporako kaltetuen artean jauntxoak zeuden, lurreko lurjabeak, errentariek ordaindutako errenta saltzetik bizi zirenak eta probintzietako batzarrak kontrolatzen zituztenak. Foru-legeria gorabehera, 1825eko uztailaren 11ko Errege Agindu batek atzerriko aleak, irinak eta lekaleak sartzeko debekua zabaldu zien hiru probintziei. Errege Agindu hori onartu egin zen oposiziorik gabe. Donostiako merkatariak, merkataritza kolonialerako sarbidea izateko beste ahalegin bat eginez, aduana-sistema aldatzen saiatzen direnean, zorrotz aurpegiratuko diete batzarretako jabeei beren jarrera bikoitza: "Foruaren araberako ezer ez dago probintzia antzu honen oparirako aleak eta hornidurak ekartzeko askatasuna baino gehiago; ezer ez dago artikulu horien erauzketa baino higuingarriagorik; gipuzkoarren eskaera puntu honetan mila lekutan dago jasota. Hala ere, 1825eko orokorretako 14. batzarrean, bertako aleak Erresumako beste probintzietara esportatzeko askatasuna ezarri zen; eta, gainera, xedatu zen debekatuta dagoela ale atzerritarrak sartzea Erresumako gainerako probintzietarako edo Aldundiaren iritziz Gipuzkoarekin analogia duten probintzia batzuetarako debekatzen denean. Ez da tuntuna izan behar hori foruan ez egoteaz gain foruaren aurka ere badela frogatzeko, Batzarrak berak adierazi baitzuen foruaren aldaketa bat zela xedatua zuena. 1827ko Batzar Nagusiek atzerriko aleak sartzeko debekua ezarri zuten, zerealen ugaritasuna aldarrikatuz, ale-urritasunean horiek sartzeko askatasuna sortu zuen foruaren urratzea justifikatzeko: zirkunstantzia anitzak justifikatzen du jarrera horren aldaketa. "Handik gutxira" 1828ko orokorretako 17. batzarrak debekatu egin zuen atzerriko abereak eta haragiak sartzea "(Donostiako Udalaren eta Merkataritza Batzordearen erakusketa Probintziari, 1831ko uztailean hiri berean egin zituen erakusketa orokorretan). Donostiako hiriak Gipuzkoako industria eta merkataritza sustatzeko erakutsi eta eskatu zuena justifikatzeko 1832ko Memorian bere salaketa errepikatzen zuen. Horrela, hogeiko hamarkadan, de facto, zenbait produktu aduana-eskubideak ordaintzen hasi ziren Frantziako kostaldean eta mugan. Lehen Gerra Karlistaren ondoren soilik, 1841ean, aduanak Frantziako kostaldera eta mugara aldatu ziren behin betiko, Frantziako eta Erresuma Batuko gobernuek protesta gogorrak egin baitzituzten, eta bereziki Baionako merkataritzak, euskal aduana-sistema bereziak onura handienetako bat jaso baitzuen. XIX. mendearen bigarren erdian neurriari buruz idatzi zuten ia egile guztiek industria arinean egindako inbertsioekin lotu zuten, batez ere Bizkaian eta Gipuzkoan. Inbertsio horiek izan ziren Euskal Autonomia Erkidegoko industrializazio-prozesuaren lehen urrats sendoak.