Sailkatu gabe

MUGA (ZUZENBIDEA)

Baionako Itunak, gainera, erakunde iraunkor bat sortu zuen, itunean ezarritako arauak errespetatzen zirela bermatzeko: Pirinioetako Batzordea. Baionan egoitza duen batzorde hori bi ahalezko ministrok osatzen dute, hurrenez hurren Frantziako eta Espainiako ordezkaritzako presidenteek, eta bi herrialdeetako Finantza ministroek aduanetako bi zuzendariren esku uzten dute; Baionako suprefeta eta Espainiako kontsula zuzenbideko kideak dira, bai eta ontzi jagole frantziarraren agindupeko ontzi-ordezkaria eta Bidasoako jagole espainiarraren komandantea ere. Enbaxadako bi idazkarik Kontseiluko idazkari-lanak egiten dituzte. Pirinioetako Nazioarteko Batzordearen eginkizunak 1868ko uztailaren 11ko mugako itunaren xedapen gehigarrien helburua dira (De Clercq, X. liburukia, 121. or.). Batzordeak ahalmena du transakzioak egiteko, batez ere honako puntu hauetan: aduana-kontuak; izokin-arrantzak, ostrak, sardinak; Bidasoako ibilbidea; puntu estrategikoak; mugak ebakitako jabetzak; fazeriak eta abar. Pirinioetako Batzordearen erabakiak ordenantzak dira, eta Frantziako eta Espainiako itunetako testuek eta hitzarmenek osatzen dituzte "kontuan hartutakoak". Kontsideratuok justifikatuta egon daitezke [Ikus 1944ko abenduaren 23ko Bidasoako eta Higerreko badiako arrantzari buruzko ordenantza (1942ko urriaren 2ko J. D.). "Osasun publikoaren intereserako emana... eta abar"]. 1941eko abenduaren 23ko ordenantza Frantziako eta Espainiako itsas estazioko komandanteek sinatu zuten, eta bi ordezkaritzetako lehendakariek berretsi zuten. Pirinioetako Batzordea arbitraje-erakunde misto moduko bat dela dirudi, mugaz gaindiko gaietan haranak izaten jarraitzen duten erakunde juridikoei gainjarritako goragoko jurisdikzioko organoa. Pirinioetako mugak multzo aparta eskaintzen du. Naturak ezarritako ordena jarraituz gero, itsasotik Pirinioetako gailurretara joanez, demarkazioa urak banatzeko lerroaren printzipioa aplikatzearen ondoriozko trazadura arrazionalaren erronka gisa agertzen da. Mugak ibilbide apetatsua jarraitzen du. Hasieratik Bidasoaren bokalera, Higer badia ustiapen-jabekide bat da. Ibaia bera nazioarteko ur-ibilguaren mota perfektua da, eta duela mende batzuetatik hona araudi zehatz baten xede da. Ibai honek nazioarteko zuzenbideak onartzen duen jabekidetza arraroetako bat bainatzen du: Faisaien Uhartea. Mugak ibaia utzi eta menditik Lapurdiko eta Nafarroa Behereko antzinako probintzietan barrena egiten duen bidea jarraitzen duen unetik, oso apetatsua da. Nolanahi ere, tradizioak ereduzko lerroetatik kanpo finkatutako ibilbideari jarraitzen dio; bestalde, M. de la Pradellek idazten du: "zorrotz aplikatzean, ereduzko lerroak irrazionalak dira, eta, zurruntasunagatik, arbuiagarriak". Lapurdiko mugak azterketa interesgarria eskaintzen du muga aldaezin gisa, eta, gainera, Baztango harana mugatzen du. Haran horren kokagune bitxiek muga estaltzen duten fazeriek mugatzen dute. Mugaren zati honen lasaitasunaren aurka dago "Bosgarren Erret Herria" ren zona, oso eztabaidatua eta mugaren nozio modernoarekin kontraesanean dagoena, hemen hiru muga mailakatzen baitira, bata bestearen atzetik estatus eremu desberdinak biltzen dituztenak. Zuzenbide kanonikoak bi lekutan adierazten du, batez ere Ondarollen (Arnegi), muga politikoen eta erlijiosoen gainjartzeak nazioarteko zuzenbidean eragiten duen eragina. Goi mendiak Garazi, Aezkoa, Erronkari eta Baretos etengabeko fazeriak aurreikusten ditu, bertako fazeriak baino biziagoak. Fenomeno horiei zortasun bitxiak gehitu behar zaizkie: Berdaritzeko nazioarteko bidea, Aldudeen harana mozten duena, urtero ordaintzen den zerga. Fenomeno horiek sailkatzen saia gaitezke, honako hauek bereiziz: 1. Mugako puntu guztietan komunak diren fenomeno juridiko orokorrak, hala nola tokiko fazeriak eta betikoak. 2. Mugako puntu garbi definitu eta mugatu batzuetan baino existitzen ez diren fenomeno juridiko bereziak. A) Batzuek nazioarteko zuzenbidean dute baliokidea: a) Konferentziako uhartearen jabekidetza, b) Higerreko badiaren ustiapen-jabekidetza. B) Besteak salbuespenezkoak dira nazioarteko zuzenbidean: a) Bosgarren Erregeren Herrialdea: domeinu gailena (subiranotasuna) Espainian, jabari erabilgarria (erabilera, ustiapena) Frantzian, zuzenbide zaharraren luzapena nazioarteko zuzenbide modernoan. Eskumenen banaketa hainbat modalitateren arabera egiten da. Modalitate horiek itun oso zaharren xede dira, baina indarrean jarraitzen dute. Fenomeno juridiko hauen azterketa ezin da historiaren laguntzarik gabe. b) Ondarolle: zuzenbide kanonikoaren eta zuzenbide publikoaren interpretazioa. c) San Martinen harria: fazeriaren izaera sui generis. Arbitraje-organo misto batekin, "Batzordea", larre-aldeen jurisdikziorako: basailutzaren biziraupen sinbolikoa dakarren tributu batek sagaratutako fazeriak, Baionako Itunari erantsitako epai batek legez egiaztatua.