Zatikatze hori zatitzera ere iritsiko da, "Errepublika" deitzen diren komunek berek [Ikus Fazeriei buruzko artikulua eta Wentworth Webster: "Atzerritar baten aisiak Euskal Herrian"] fazeriei buruzko itunak idazten baitituzte. Banaketa horren ondorio bat, bereziki interesgarria, 1830 eta 1840 arteko mugako komuna gehienek, bakoitzak bere aldetik, muga mugatzeko jakinarazpenak ezarri zituztela da, herri-mugak Espainiako lurraldea ukitzen zuen neurrian. Dokumentu preziatu horiek balio handia dute ikertzailearentzat, eta agerian uzten dute menditar gizarte-talde orok komunitatea antolatzeko duen gogo-aldarteak bere horretan dirauela (eta, berez, horixe da euskal probintziak osatzen dituzten zatien kasua), eta bere kabuz eta arriskuz gauzatzen dituela estatuaren zenbait eskumen, baita komunaren mailan ere, eta hori administrazio-zuzenbidearen eta nazioarteko zuzenbidearen inbrikatze bitxia da. Hala ere, zer geratzen da gaur egun haranek mugaketaren arloan egikaritzen dituzten eskumen horietatik? Baionako itunak bateratu egin ditu Pirinioetako Batzordeari arbitraje-funtzioa etengabe betetzeko enkargua eman zioten estatuei dagozkien eskubideak. Gauzen egoera zaharrak zati batean irauten du, baina nahasterik gabe. Estatuaren subiranotasunaren eskumena den oro, mugatzeko eskumena adibidez, Estatuaren esku geratzen da. Frantziak eta Espainiak Pirinioetako Batzordearen esku uzten dute haranetako desirak transmititzeko betebeharra, eta auziak argitzeko betebeharra, baita garrantzi gutxiko gatazketako arbitrajea ere. Pirinioetako Batzordeak, Gutunaren organoak, egiten du, beraz, gai honetan hain bilatua izan den bateratzea. Herri-administrazioek beren mugen gaineko eskubideak dituzte oraindik, eta mugarritze-batzordeetan baliatzen dituzte eskubide horiek.