Generoaren kontzeptua aurkikuntza etnografikoetatik eta laurogeigarren hamarkadan eginiko elaborazio teorikoetatik sortu zen. "Emakume" eta "gizon" terminoen unibertsalismoa eta erredukzionismo biologikoa zalantzan jartzeak agerian utzi zuen gizarte-eraikuntza malgua eta aldakorra zela, kultura-testuinguruaren eta aldi historikoaren arabera, esanahi desberdinak hartzen baitzituen. Sortu berri zen "emakume" kategoria birpentsatu behar zen, ugalketa-funtzioek definitutako izaera biologiko komunean oinarritua eta emakume guztiek partekatutako mendeko gizarte-baldintza batean oinarritua, gizonen aldean ezarritako gutxiagotasunak zehaztua. Era berean, emakume beltz estatubatuarrak protestatzen hasi ziren feminista zuriek orain arte jasaten ari ziren arraza-zapalketarekiko sentsibilitaterik ezagatik, ezin baitzen mendekotasun unibertsalaren nozioarekin parekatu. Verena Stolcke-ek arraza- eta etnizitate-gizarte-kategorien eta sexu- eta genero-kategorien artean sortutako dialektika aztertu zuen. Eztabaida horretan arreta gunearen aldaketa jazo zen, emakumeek biologikoki partekatzen dutenetik sozialki bereizten dituenera, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunetatik emakumeen arteko desberdintasunetara. Prisma eta diskurtso bat ireki zen genero-harremanetan eta gizarte-hierarkizazioan eragiten duten aldagaietan -klase, arraza edo etnizitate-faktoreak- garrantzia azpimarratzen zuena eta botere-harremanak nabarmentzen zituena. Hauek aldea eta desberdintasuna ulertzeko eta azaltzeko funtsezko alderdiak dira, baina ezin dira jarri sexuaren aldagaiaren mende. Orduan, "emakume" kategoria deseraiki, zatitu eta pluralizatu egiten da ez dagoela emakume bat, asko baizik konturatzeko. Zatiketa hori esperientzien eta denbora- eta espazio-testuinguruen ondorioa da.
"Emakume" izatetik "emakumeak" izatera igarotzea beste urrats bat izan zen "genero" kontzeptuaren bilakaeran. Hala ere, ez zen polemikatik eta zailtasunetatik salbuetsitako urratsa izan, batez ere feminismoan zituen ondorio politikoengatik. "Emakume" kategoriaren unibertsaltasuna zalantzan jartzean, mugimendu feministaren oinarriak astindu ziren. Mugimendu feminista hori emakume guztiengana zabal daitekeen ustezko esperientzia komun baten gainean eraiki zen. Feminismoa premisa honetatik abiatzen zen: emakumeak gizarte-talde gisa gizonek menderatzen dituzte, bai etxean, bai gizartean oro har. Gainera, beste ezberdintasun batzuen gainetik, emakumeen interesen corpus identifikagarrian eta nortasun politiko komuna izatean zuen oinarria. Feminismoa emakumeen arteko berdintasunean oinarritzen bazen, gizonen aldean dagoen desberdintasuna zalantzan jartzeko indar eta ahalmen gisa, antropologia feministak ezin zituen alde batera utzi emakumeen kategoria bakar baten unibertsaltasuna zalantzan jartzen zuten kultura-, gizarte- eta politika-desberdintasunak. Marilyn Strathern-ek (1987) feminismoaren eta genero-teoriaren arteko "harreman deserosoa" deitu zion horri.
Laurogeiko hamarkadako genero-teorian sakontzea aurreko hamarkadan abian jarritako emakumeen menderakuntza azaltzeko bideratutako ikerketa-ildoen ondorioa izan zen. Korronte desberdinen artean, alde batetik, planteamendu historikoa nabarmendu zen, balizko antzinako matriarkatuen existentzia aztertzen zuena; bestetik, ikuspegi sinboliko-estrukturala, kultura-kategorien bidez (11) desberdintasun biologikoaren eraikuntza aztertzen zuena, emakumeen poluzioaren kontzeptuan oinarritutako planteamenduan eta etxe-arloaren eta arlo publikoaren bereizketa espazialean agerian jartzen zena 12; eta, hirugarrenik, planteamendu sozio-ekonomikoa edo marxista, genero kategoriak aberastasunaren ekoizpen eta banaketa desorekatuarekin lotzen zituena.
10. STOLCKE, Verena. "¿Es el sexo para el género lo que la raza para la etnicidad... y la naturaleza para la sociedad?". Política y Cultura; 14, México DF: Universidad Autónoma Metropolitana, 2000, orr. 25-60.
11. Planteamendu sinboliko-estrukturala lotura/kultura binomioaren inguruan egiten da, eta antropologia feministaren literaturan duen formulazio ezagunena Sherry Ortner-en artikulu klasikoan dago: ORTNER, Sherry. "¿Es la mujer con respecto al hombre lo que la naturaleza con respecto a la cultura?. In: HARRIS, O.; YOUNG, K. (eds.): Antropología y feminismo, Barcelona: Anagrama, [1974] 1979: orr. 109-131. Sortutako kritiken artean, ikus: MACCORMACK, Carol. "Nature, Culture and Gender: A Critique" In: MACCORMACK, C.; STRATHERN, M. (eds.): Nature, Culture and Gender, Cambridge: Cambridge University Press, 1980: orr. 1-24; MATHIEU, Nicole-Claude. "Man-Culture and Woman-Nature?". Women's Studies International Quarterly; 1, 1978: orr. 55-65.
12. Lanaren banaketa sexualari eta dagokion lan-bizitzaren segmentazioari buruz, ikus Michelle Rosaldo (1974:23) eta, ondoren, haren kritika "The Use and Abuse of Anthropology: Reflections on Feminism and Cross-Cultural Understanding". ROSALDO, Michelle. "The Use and Abuse of Anthropology: Reflections on Feminism and Cross-Cultural Understanding". Signs; 5(3), 1980, orr. 389-417.
13. Eleanor Leacock da hipotesiaren defendatzailea. LEACOCK, Eleonor. "Women's Status in Egalitarian Society: Influations for Social Evolución". Current Anthropology; 19(2), 1978, or. 247-275; eta galtzaile gisa, Karen Sacks, zeinak zalantzan jartzen baitu gizarte primitiboen berdinzaletasuna. SACKS, Karen.' "Engels Revisited: Women, the Organization of Production, and Private Property". In: ROSALDO, M.; LAMPHERE, L. (ed): Woman, Culture and Society. Stanford, Kalifornia: Standford Universtity Press, 1974: 207-222.