Auñamendi Eusko EntziklopediaBernardo Estornés Lasa Funtsa

Nekazaritzaren ekoizpen osoaren bilakaera aztertzerakoan sasoi honetan, EAEn, antzematen da 2002. urtean 469,6 milioi euroren balioa lortu zuela, 2006ean 487,8 milioi euro eta 2009ean, 421,5 milioi euro honoko grafikoan ikusten den bezala.

Nekazaritzako makromagnitudeak 2002-2009 (milaka euro) EAE

Tartean jazo diren aldaketak bi eragingarrik bultzatuta gertatu dira: ekoizpen kopurua eta produktu bakoitzaren salneurria. Horrengatik 2009 eta 2008 urteetako ekoizpenak alderatzen badira, nekazal ekoizpen osoen balioen desberdintasun orokorra, 102,7 milioi euroena da. Kopuru horrek ekoizpenaren %3,5 jaitsiera eta %16,6 beherakada prezioetan islatzen du.

Baina azpisektoreen joerak desberdintasunak ditu. Nekazal ekoizpena osoaren kasuan ekoizpenaren balio %16,5 gutxiagokoa da 2008koarekin alderatuz. Beherakada hau salneurriak %17,2ko jaitsieraren ondorioa da. Ekoizpena, aldiz, %2,1ean gora egin du; ekoizpen osoaren barruan zenbait produktuen, ardoa, patata eta ekilorea esate baterako, ekoizpenak gora egin duelako aurreko urtearekin konparaturik. Abelazkuntzaren ekoizpen osoari dagokionez bere balioa %14,7 gutxiagokoa da 2008 urtekoarekin alderatuz. Hori ekoizpena %3ean gutxitzea eta salneurriak %12,1 behera egitearen ondorioa da. Basogintzari dagokionez pinuen salneurriak bataz-beste %43ean behera egin dute urteko. 2001tik aurrera, pinuen prezioek beherako joera dute, nabarmenagoa egin zena 2009ean.

Krisi ekonomikoak nekazaritza sektorean izan duen eragina alderatzean, bai EAEn bai Nafarroan, garbi dago gogorragoa izan dela EAEn. Honetan nekazal ekoizpenak %15ko balioa galdu du eta Nafarroan % 11,3koa; abelazkuntza azpisektorean EAEn baita ere behera egin du azienda kopuruak , Nafarroan, berriz, azienda kopurua mantendu da eta balio galtzea urriagoa izan da.

Hurrengo irudian nekazal ekoizpen osoaren eta nekazal errentaren bilakaera ageri da, bai EAEko bai Nafarroako.

Nekazaritza ekoizpen osoaren eta nekazaritza errentaren bilakaera

Iturria: Eusko Jaurlaritza. Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saileko Estatistika eta Arloko Analisia Zerbitzua. Nafarroako Gobernua, Nekazaritza, Abelazkuntza eta Elikadura Saila.

EAEko eta Nafarroako merkataritza-balantzak atzerrikoekin  erkatzen badira nabaritzen da 2009ean hobera egin dutela, defizita murriztuz, lehenengoan %8,9ean eta bigarrenean superabitak gora eginez %21,7an.

Azpisektore honen bilakaera negatiboa izan da bai EAEn bai Nafarroan nahiz eta azken honetan ez da hain txarra izan. 5. irudian bi zerealen (garia eta garagarra), alpapa, tomatea eta ardoaren ekoizpen kopuruaren garrantzia ikus dezakegu.

Nekazaritza ekoizpen garrantzitsuenak (milioi tona)

Iturria: Ingurumen, Landagune eta Itsas Inguruetako Ministerioko hilabeterako Buletina. Nafarroko Landa Abaguneko Buletina.

Beherakada jasan da garia eta ardo ekoizpenean, eta, aldiz, gorakada tomatearen kasuan (landatutako eremu txikiagorekin). Nekazariak jasotako salneurriei dagokionez aipatu behar da 2009ean, zerealetan gertatuko beherakada %21-27 tarteko izan dela, prezioa 12,6-16 euro 100 kiloko izan delarik; frutetan beherapena %11-28 tarteko izan da eta prezioak   26-62 euro/ 100 kilorako izanik. Patatak ere bere salneurriaren %33 beherakada nozitu du, bere balioa 2009ean 15 euro/100 kiloko zelarik.

Abere kopuruak beheraka egin du azken urteetan. Abere mota desberdinen hedapena oso gorabeheratsua da EAE eta Nafarroaren artean.

Abere errolda (urte bakoitzeko abenduan) (abelburua)

Iturria: Eusko Jaurlaritza. Nafarroko gobernua

Esne ekoizpenari dagokionez, azkeneko urtetan egonkortu egin da, 398 milioi litroko kopurua iritsi delarik. Haragitarako ekoizpenaren bilakaera aztertzerakoan konturatzekoa da behikiak (28.855 tona), ardikiak (4.568 tona) ahuntz eta zerrikiak (50.12 tona) behera egin dutela; ordez hegaztiak goraka egin dute (89.002 tona). Denera hego Euskal Herrian 177.746 abelburu hilak zenbatu dira.

Baso ustiapena

EAEn moztutako zur kopuruaren bilakaera esanguratsua izan da. 2007ean 1,068 milioi m³ moztu dira, hauetatik ia %90 koniferak ziren. 2008an %80ean murriztu zen gutxi gorabehera. Baino 2009ean moztutako zura kopurua 411.941 m³koa izan zen, hau da 2007kin aldeturik ia %57 gutxiago. Beherakada honen eragingarrietako bat eraikuntzaren krisia izan da, zeinen hornitzailea den eta anteko beste sektoreena (altzariak, etab)

OHARRAK:

(3) Instituto Nacional de Estadística. Espainiar estatuaren erakundea da, ez du euskarazko izen ofizialik. Estatistika Erakunde Nazionala izango litzateke.

EAEn ebakitako zur-bolumenaren bilakaera oso nabarmena izan da. 2007an 1,068 milioi m3 moztu dira, eta horietatik ia %90 koniferoak dira. 2008an %8 inguru jaitsi zen. Baina 2009an 411.941 m3-ko zur-bolumena moztu zen, hau da, %57ko jaitsiera 2007arekiko. Jaitsiera horren faktoreetako bat eraikuntza-sektorearen krisia izan da. Krisia zuraren hornitzaileak eman du, bai eta horrekin zerikusia duten beste batzuenak ere (altzarien sektorea, etab.). ).