Eskubide Historikoen eguneratzearekiko basamortuan, 2003ko urriaren 25ean32 Eusko Legebiltzarrean Eusko Jaurlaritzak aurkeztutako "Euskadiko Erkidegoaren Estatutu Politikoari buruzko Saloa"ren hitzaurrean agertzen de "Gernikako Estatutuan eta Espainiako Konstituzioan jasotako gure eskubide historikoak errespetatuz eta eguneratuz" aipamenari buruzko azken erreferentzia bat -eta izugarri aintzat hartu ez izana- nabarmendu beharra dago.
Aldez aurreko aurrekariak33, Eusko Jaurlaritzak berak Eusko Legebiltzarraren aurrean aurkeztutako "Elkarbizitzarako Proposamen Politikoa" izenekora mugatzen dira, instantzia zentralistetatik34 ikaragarrizko kritika zorrotza jasan zuena izan ondoren azkeneko "Saloa" deritzonera iritsiz. Eusko Legebiltzarrean erabateko gehiengoa lortu ondoren bat-batean eta bestekorik gabe -inolako negoziaziotan aritu ere egin gabe-2005eko otsailaren 1ean Diputatuen Kongresuak atzera bota zuen.
"Estatu konposatu, nazio anitzeko eta asimetriko baten garapen aukerekin bateragarria den eta elkartasun askean oinarritutako espainiar Estatuarekiko harremanerako eredu berri baten gauzatzen den itun politikoa" izatera bideratu behar gintuen eta bere hobiratze goiztiarra gorago aipatua izan den Eskubide Historikoetan oinarritutako euskarriaren izaera bakartia. Garaia ez dago hitzarmenetarako eta are gutxiago desberdina dena onartzeko ere, "berezitasun" hori Konstituzioak eta Autonomia Estatutuak berak ere bermatzen duen arren.
Aipatutako "arrazoibidea"k , Eskubide Historikoen eguneratze eta itzalean sostengua duena, Erakunde zentralen aldetik ez zuen aipamenik txikiena ere jasan izan, ez bere onarpenik eza jasotakoan ez bere deskalifikaziorakoan ere. Anda denez, oinarri hori, soberan zegoen.
32Eusko Jaurlaritzak argitaratutako testua. Gasteiz-Vitoria. 2003
33Nire País Vasco ponentzian aipatu ditut, Monografías de la Revista Aragonesa de Administración Pública VIII. Zkia. 2005, 177 eta hurr. orr.
34Azterketa juridiko objektibo baterako ahalegina Estudios sobre la Propuesta Política para la convivencia del Lehendakari lanean. Oñati. HAEE, 2003.