Biografiak

IRALA, Domingo Martinez de

Bergaran jaiotako gipuzkoar sortzailea, ustez 1506an. Jasokundean hil zen 1556-X-3an. Gurasoak Martin Perez Irala eta Marina Albisua eta Toledo bergararrak zituen. Kapare familiakoa, bere aita errege eskribaua zen. Antzuolan abizen honetako bi etxe ezagutzen dira, Irala Susorena eta Irala Yusorena, hau da, goikoa eta behekoa, enbor komun batetik zetozenak. Domingo Martinez de Irala izan zen bere gurasoek sortutako Iralako Maiorazkoaren lehen titularra, eta haren lizentzia eta ahalmena Carlos enperadoreak eman zuen, 1521eko otsailaren 17an. Bere birraitona Martin Perez de Iralatik, Paraguaiko eraikitzailearen arbasoak Bergaran bizi ziren, Antzuolatik etorriak. Domingo Martinez de Iralaren aitak 1516ko abenduaren lehenean eman zuen testamentua, Garcia Perez de Arostegi errege eskribauaren aurrean. Testamentu honetan esaten da «ynstituyo por mis universales herederos a Chomin e Perico e Chariaco e Chari e Chomen e Charingo mis fija...». Hau da, Marina de Albisua emaztearekin zituen sei seme-alabak. Lehenengoa, Chomin, hogei urte geroago Paraguaiko sortzailea izango zen. Bigarren testamentuan, 1529ko maiatzaren 30ekoan, Bergaran, gurasoek elkarrekin egiten duten Antonio de Basalduy errege eskribauaren aurrean, Domingo de Irala semeari «herri honetan» –Bergaran– zituen ondasun guztiak eman zizkioten bizien artean. Garai hartan, Amerikaren abentura konkistatzailea lurralde berri eta zabaletan hedatzen zen, eta laster, gaur egungo Argentina, Uruguai, Paraguai eta Txile bilduko zituen. Irala, maila familiarrari zegokion heziketarekin, ondo prestatuta zegoen bere garaiko munduan arrakasta izateko. Aurrean bizitza maiorazko aberats gisa aurkezten zitzaion, edo abentura amerikar handia, mugarik gabeko abentura.