Elkarteak

Galeuzca

Galiziar abertzaletasunaren ikertzaileek, aldi bakoitzaren interpretazioan eta aldikotasunean bat ez datozen arren, ados agertzen dira nazio-fenomenoaren progresio asuntiboan lau eten metodologiko aipatzerakoan: Probintzialismoa, Erregionalismo Kontserbadorea, Gallegotasuna eta Abertzaletasuna. Lehendabiziko aldian, Antolin Fradoren irudi ospetsuak ordeztutako Santiago de Compostelan kokatutako intelektual jakin batzuei esker izan zen lehendabiziko agiri aurre-galegista baten aldarrikapena eta "Carraleko Martirien" fusilatzearen ondorio odoltsua izan zuen itu garrantzitsu bat "1846ko Iraultzak" ezarriko luke. Aldi honek kultura berreskurapenaren gorakada ikusten du, hirutasun olerkari honetan adieraziz: Rosalia, Curros, Pondal.

Alfredo Bañas zeinu kontserbatzailea izan zuen Erregionalismo baten sustatzailea izan zen, galegotan nazio nortasunaren sustapen eta ezarpenean funtsezkoa. "Irmandades de Fala" 1916 sortuak, galegoa atal desberdinak katalizatu zituzten, eta euren ideia nagusia penintsulako politikaren baitan interes galegoen aldarrikapenaren inguruan konfluentzia aurkitzea izan zen, Barreiro edo Vilas historialariek Galleguismotzat izendatzen dutenari hasiera emanik.

Hogeiko hamarkadan zehar, XX. mendearen barrena, abertzaletasuneranzko bidea hasten du, bere unerik gorena bigarren Errepublikan zehar Alderdi Galleguistaren sorrerarekin gertatuz, autonomia estatutuaren onartzaile estrategikoa zena, eta korronte independentista eskuindarren agerpenarekin, gutxi izanik ere, alderdi Galleguistaren ibilbidea zatitu egin baitzuten. Guda zibilak eta derrigortutako diasporak, "Alba de Gloria", 1936ko ekainaren 28an herri galegoaren gehiengoak baikor bozkatutako autonomia estatutuaren legearen emanketa izan zitekeena errotik desagertu zuten.