Urte horretako abenduan, elkarte horren Donostiako bulegoko buru izendatu zuten. Eta handik hilabete batzuetara, erdialdeko Merkataritza Akademia bat ireki zuen, aldi berean aipatu lana zuzendu zuena eta euskarari, orduan ohi ez bezala, lekua egin ziona. Estornes gazteak ordura arte egindako kontaktu guztietatik, bat bera ere ez zen izan Eusko Ikaskuntzako bazkideekin eta Liburutegiarekin egindakoa bezain erabakigarria. Bi urte besterik ez zirela ireki zen liburutegi hartan, eta orduan hasi zen biltzen obra moderno orokorrak eta liburu klasiko euskaltzaleak, garai hartako Europan hain modan zeudenak. Gainera, ia euskal egunkari eta aldizkari guztiak jasotzen zituen. Hartan, Estornesek, besteak beste, erosketen irizpidea ezarri eta D. Julio de Urquijok 1907an sortu zuen Revista Internacional de Estudios Vascos (RIEV) aldizkariaren originalak aztertzen eta prestatzen jardun zuen.
Han, Gregorio Mujica, Euskal-Erria'ren Alde eta Euskal Esnalea elkarteen sustatzailea, eta Jose de Ariztimuño "Aitzol", euskararen aldeko hainbat ekimen paranazionalistaren sustatzailea, ezagutu zituen. Baita euskal kulturako beste hainbat pertsona ospetsurekin ere: Lizardi, Orixe eta Lauaxeta poetak, Azkue, Eguskitza, Altube, Olabide euskerologoak, Aranzadi, Eguren eta Barandiaran antropologoak, P. Donostia, Bonifacio de Echegaray legelaria, Ramon de Berraondo "Martin de Anguiozar" idazlea, Justo Garate mediku jakintsua, Georges Lacombe euskerologoa, Pierre Lafitte sustatzaile urduria, Angel de Apraiz Elkarteko idazkari ordezkaezina eta abar.
1930eko irailean, Bergaran egindako Eusko Ikaskuntzaren V. Kongresuan parte hartu zuen, eta, oinarrizko gaia alde batera utzita (Herri Artea, zeinari buruzko komunikazioa aurkeztu baitzuen), Estatutuaren Aurreproiektu bat egitea erabaki zuen, 1931ko Euskal Estatuaren Estatutu Orokor (EGEV) eztabaidagarria, hain zuzen ere.
Estornes testu hau prestatzeko bilera aratzetan izango da, Batzordeko idazkari gisa, Donostiako Euzko Alderdi Jeltzaleko kide afiliatua izanik eta II. Errepublika 1931ko apirilaren 14an ezarri ondoren. Oraingo honetan, Jose Antonio de Aguirre eta Alkateen Mugimendua ezagutuko ditu. Estornes Lasa anaiak ez ziren Izabaz ahaztu, ezta gutxiago ere. 1.157 arimako herri horretan, 1931ko apirilean 29. artikuluaren bidez hautatutako 9 zinegotziek dimisioa eman ondoren, maiatzeko ezohiko hauteskundeek 6 "eskuindar" eta 3 errepublikano jarri zituzten Udalean. 1931 eta 1932ko Batzar Estatutistetan ia ez zuten parte hartu; gauza bakarra da "inongo Estatuturen" alde bozkatu zutela eta, halakorik izanez gero, nahiago zutela, tradizioz liberala eta laikoa izan zen bailara baten seme-alabak zirenez, hau da, konkordatu-zuzenketa pozoitsurik gabe. Hala ere, EAJren talde bat osatu zuten bi maistrarekin eta Estornes anaiarekin, Marianorekin. Zelula honek, Bernardo Estornesekin eta Napar Buru Batzarekin harreman estuan, bailaran ezagutzen den lehen mitin nazionalista antolatu zuen, 1932ko urriaren 2an, Manuel Irujo, Mercedes Kareaga, Jose Antonio Aguirre eta Ariztimuño "Aitzol"en parte-hartzearekin. Gainerakoan, gure biografiatuak Alderdiaren ekitaldietan izan zuen parte-hartzea nahiko diskretua izan zen, bere izaerarekin zuzenean politikoak baino askoz hurbilago zeuden kultura-jarduerei eskainia.
Jarduera horietako bat eskola liburua izan zen. 1931n euskal eskolen (ikastolak) mugimendu berriak izan zuen arazo nagusietako bat euskarazko eskola-testuen urritasuna izan zen. Lopez Mendizabalen Xabiertxoa, duela bost urte baino gehiago argitaratua, agortuta zegoen. Estornesek, nerabezarotik pedagogia eta publizitate joera nabarmena erakutsia zuenak, testu bat idazten du, Sabin euskalduna, Agustin Zumalabek euskarara isuria eta "Txiki" eta Santos Echeberríak ilustratua, arrakasta handia izan zuena.
Beste bat testu sintetiko baten gabezia zen, eskolako beharrei egokitutako Euskal Historiaren Eskuliburu baten gabezia. Bi nafarrek, hala ere, lanari ekitea erabaki zuten. Bata Bernardino Lizarrakoa izan zen, 1931 amaieran Bilbon bere Historia Vasca argitaratu zuena. Beste bat, Bernardo Estornés, 1933ko hasieran Zarautzen bere Historia del País Basco argitaratu zuena, ilustrazioekin eta maparekin. Izaera nazionalista nabarmena zuten bi lan horiek, eta hori zen euskal nazionalismoak espero zuena. Honaino iritsita, Eusko Ikaskuntzako zuzendariek Estornesi enkargatzen diote bere historiaren euskarazko haur bertsio bat, honek egiten duena.
Salmentaren arrakastak edizio eremura zabaldu du Estornes. Bere jarduerak bikoiztu egiten du. 1933-1934 bitartean, Beñat Idaztiak argitaletxea eta Zabalkundea Bilduma sortu zituen, eta 2.000 harpidetza baino gehiago lortu zituen, bere garaiko errekorra. Zabalkundearen Aholku Batzordea Angel Irigaray, José de Ariztimuño, P. Alzo eta Jose Migel Barandiaran. Haren anaia Marianok ere, Filosofia eta Letretan lizentziatuak, parte hartuko du zeregin horretan. 1935ean, bete-betean editore eta publizista lanetan aritzea erabaki zuen. Bere artikuluak agertzen dira egunkari eta aldizkarietan. Liburuak ere bai: Zabalkundea Bildumaren barruan 1935ean argitaratu zituen bere Euskal Historia. Euskal Edestia eta Euskal Janzkera ilustrazio ugarirekin.
Bertan argitaratutako beste izenburuak hauek izan ziren: Campiónen Blancos y Negros (1934), Barandiaranen El hombre primitivo en el País Vasco (1934), Euskal Narrazioak (2 bol., 1934) Campión, Castillos medieval de Navarra (2 vols., 1934) Altadill, Historia de la Monja Alférez Catalina de Erauso (1934), Domingo Aguirreren Garoa (1935), Euskal Narrazioak (III, 1935), Thalamas Labandibarren Alderdi Profesionalak (1935), Elerti (1935), La Democracia en Euzkadi (1935) Altadillgo... gazteluen III. Zuberoako Foruaren edizio bat, gaztelerazko itzulpenarekin, 1936-1939ko gerra hasi zenean osatuta zegoen, baina ez zen behin betiko amaitu.
Baina Estornesen proiekturik handinahienak literatur bilduma soil batena gainditzen du. Hilabete horietako prospektu batek gerora, urte asko geroago, Euskal Herriko Entziklopedia Orokor Ilustratua izango zenaren prestaketaren berri ematen du. Estornések 1935-1936 bitartean zehaztu zituen haren ildo nagusiak. Laguntzaileak biltzen ditu, garaiko mugimendu euskaltzale prestatuenaren artean: Aranzadi, Ariztimuño, Azkue, Barandiaran, P. Donostia, Echegaray, Garate, Irigaray, Campion, Lafitte, Lecuona, Orixe, Veyrin, etab.