Monarkia eta noblezia

Antso I.a Gartzes

Deioko gotorlekua konkistatu ondoren, musulmanen agindupean zeuden lur lauak berreskuratzeko prestatzen hasi ziren.

910ean, mendi-indarrak Logroñorantz jaitsi ziren, eta etsaiak garaitu zituzten Los Arcos, Santsol, Torres eta Vianako eskualdean. Mendebaldarrena zen gotorlekua hartu zuten bizkor, Armentakoa (Kantabriako mendixkan zegoela uste da). Musulmanek menderatutako lurraldeak birkonkistatzeko ekintzetan garaitzen hasi ziren, baina Ebro muga garaiezina zela zirudien. Antso Gartzesen armadak ibaian behera egin zuen, eta, bata bestearen atzetik, ibai-ertzeko herri guztiak berreskuratu zituen. Haren kontrolpean gelditu ziren hiri garrantzitsu ugari, hala nola Mendabia, Lodosa, Carcar, San Adrian, Azagra eta Milagro. Arga eta Aragoi ibaiak Ebrorekin elkartzen diren tokira heltzean, baskoiak gelditu egin ziren. Denbora batez, lur horietako bizitza berrantolatzeari ekin zioten, eta gotorlekuak eraiki zituzten. Herri horietan bizi ziren musulman gehienak kanporatuak izan ziren. Haien meskitak suntsitu zituzten, eta antzinako elizak zaharberritu. Egun horiez geroztik, baskoien eta musulmanen arteko muga izan zen Ebro ibaia, eta, garai hartan, baskoien xede nagusi ziren Errioxako lur aberats eta emankorrak, eta Tutera hiria, Banu Qasitarren jaurerriko burua.