Monarkia eta noblezia

Fernando VII.a

Modu autoritarioek eta botere mugagabeak, mende hasiera zail honetan sortzen ari ziren demokrazia parlamentarioaren zatien kalterako izateaz gain, beste eremu batzuetan ere eragina izan zuten, gertatu ohi den bezala. Hamarkada gorabeheratsu honetan, euskal foruen aurkako borrokak aurrera egin zuen eta areagotu egin zen, bai zerga-arloan, bai gobernu politikoan, bai administrazio-arloan. 1824ko apirilean Nafarroako Diputazioak ageriko kontrahorma bat onartu zuen, nafarrak armadaren ordezkora bidaltzea, nahiz eta diruarekin ordezkatu. 1823an Foru Aldundiak berrezarri baziren ere, 1824ko urriaren 17ko Konstituzio Auzitegiak Bizkaiko alkateak izendatzeko eskumena eman zion gobernuari. 1825ean Gaztelako Kontseiluak ofentsiba bortitza hasi zuen, Jaurerria 1487ko Chinchillako Ordenantza eztabaidagarri eta onartezinak Foruan sartzera behartuz. Urte horretan bertan, zilegiak ez diren generoen salerosketari buruzko xedapen orokorrak gauzatu nahi ziren Euskal Autonomia Erkidegoan, eta Espainiako merkatua Bizkaiko burdinari itxi zitzaion. Era berean, meategien legea ematen da, zeinaren bidez benerak Koroaren jabetzakoak izatera pasatzen ziren, eta haien jabeak kontzesionario soilak ziren, tributazio espezifiko baten mende. Propaganda-aparatu paraleloak Baionako Kazeta (1829-1830) bat sortzen du, liberala, "erregearen aginduz, gure jauna" den bitartean. Tomás González Palenciak (1829-1830) zedulen bilduma argitaratu zuen, Calomarderen enkarguz aukeratuak izan zirenak, nahiz eta ez zigilatuak izan. Kolperik txarrenak 1829tik aurrera erasotuak izan ziren: Nafarroako gaindegia kentzea (maiatzaren 14an), Nafarroako lehen bostenak bidaltzeko eskakizuna (abenduaren 7an), Cavanillasen espediente erreserbatua (datarik gabe, baina 1829ko amaieran aurki daitekeena), Comptoseko lanpostu hutsak ez betetzeko agindua (1833). Esan daiteke, laburbiltzeko, hamar urte hauetan liberalismoak programatutako zentralizazio-prozesua ia osorik gauzatu dela, inolako abantailarik gabe eta bere eragozpen guztiekin.