Kontzeptua

Vasconum Saltus

Saltusek polisemia duenez, igarobidea edo bi guneren arteko "saltoa" ere izan daiteke.

Estrabonek (III. 4.10) Tarracotik zetorren galtzadaren amaieran kokatu zuen Oiasso, ozeanoaren ertzean eta Akitaniaren eta Iberiaren arteko mugan. Galtzada, Estrabonen deskribapenaren arabera, Ilerda eta Oscatik igarotzen zen. Zehaztu gabeko beste iturri batzuk, Ravenaterena kasu, erabili izan dira Oiasson beste bi bideren amaiera jartzeko; itsasertzekoa Brigantiumetik (Coruña) eta Veleiatik (Iruñea) eta Birovescatik (Briviesca) barrena Mesetarekin bat egiten zuena. Datu historiko horiei Bidasoaren estuarioan aurkitutako zubi erromatarren zimenduak gehitu behar zaizkie.

Hiru Kanale eta Galera uharteen arteko erromatarren zubia Bidasoa alderik alde zeharkatzen zuen igarobide baten zatitzat hartzen da. Estuario zabalaren bi ertzen arteko ibilguan zeuden uharteek eusten zioten. Bidasoaren gaineko igarobide egonkor horrek Akitania hegoaldeko bide ugariekin lotzeko aukera ematen zuen, Bordele (Burdigala), Akize (Aquae Tarbellicae), Saint-Bertrand-de-Cominges (Lugdunum Convenarum) eta Okzitaniako Tolosatik barrena.

Pirinioetako mendebaldeko igarobidea, nagusia, Erronkaritik igarotzen zen eta Ilvrone (Oloron) eta Iaca (Jaca) ziren abiapuntuko hiriak. Imo Pyreneo (Donibane Garazi), Summo Pyreneo (Erronkari), Iturissa (Aurizberri) eta Pompelo (Iruñea) luxuzko etxeetatik egiten zuen bidea, badirudi behar adina onartuta duela arkeologia, Isaac Morenok dion gisan (Vías romanas. Ingeniería y técnica constructiva, 2006, 181 or.). Egile horrek adierazten du, gainera, bide horrek "hurbiltze ezin hobea zuela hegoaldetik eta penintsulan sartzeko toki onena zela".

Hori guztia aintzat hartuta, VS Pirinioetako kostako igarobidea izan zitekeen Bidasoan, euskal inguru geografikoaren erabilerarako zena, eta Erronkariko igarobidea, berriz, penintsularra izan zitekeen.