Komunek eta haranek eutsi egin diete beren eskumenei aldi baterako fazerien arloan, izaera juridiko partikularreko eskumenak baitira. Betiko fazeriak mantendu egin dira, horien artean Erronkari eta Baretosena. Fazerien eskubide hau, artzaintza-zuzenbidetik sortua, federalismo menditar bat hasten du eta aurkezten diren arazo juridiko guztien azterketan gidari bezala balio du: 1. ° Bidasoa nazioarteko ibai bat da, edo zehazkiago, bost komunen arteko mehelin ibai bat, zeinaren gozamena zehazki fazeria bat bezala antolatuta dagoen. 2. Higerreko badia, ustiapen-jabekidea, itsas elementua kontuan hartuta, antzeko egoeran dago. 3. Biltzarraren uhartea, fazeriei lotutako nazioarteko zuzenbidearen jabekidetza, inguruko udalerrietako ordezkarien topalekua baita, eta horrek mugaren izaera sinbolikoa berresten du. Izaera sinboliko horrek oinarritzen du Frantzia eta Espainiaren artean irla hau zatiezina izateko eskubide morala, hari lotutako oroitzapen historiko komunen multzoaren bidez. Uharteak aparteko estatus juridikoa du, eta horrek jabekidetzaren adibide tipikoa bihurtzen du. 4. Baztango enklabeak: horien existentziak agerian uzten du Pirinioetako euskal haranek gordetzen duten autonomia eta zuzenbide fiskala eta administrazio-zuzenbidea aplikatzen zaizkiela hainbat udal-agintariren mende dauden lurraldeei. 5. Bosgarren Errege Herrialdea: egintzaren lurraldea eta errentan emandako lurraldea, bi eremutan banatuta: a) Iparraldeko Bosgarren Erregeren Herrialdea, zeinaren subiranotasun nominala Espainiarena baita, eta benetako subiranotasuna -erabilera, ustiapena- Frantziarena; egoera hori antzinako eskubidearen antzekoa da, egiaztatu baita Espainiak duela domeinu nagusia eta Frantziak, berriz, jabari erabilgarria. b) Hegoaldeko Bosgarren Errege-Herrialdea, zeinean Frantziaren eskumenak murritzagoak baitira eta gozamen-eskubideetara murrizten baitira, fazerien arabera. 6. Ondarolleren auzia eta Frantziako alderdia. Hori da mugaren batasun organikotik kanpo dagoen gai bakarra, zuzenbide ekonomikoak nazioarteko zuzenbidean duen eragina delako. 1785eko mugako ituna iraungitzeak Frantziari lurraldea lagatzea iraungitzea ekarri du, baina ez eskumen erlijiosoarena, Espainian geratu baita. 7. Barétous Haraneko Tributua: Ansoren 1375eko epaitik, oraindik indarrean dagoen hitzarmen diplomatikotik, sortutako egintzaren eta egintzaren multzo perfektua da. Ansoko lurraldeak estatus berezi bat du bere polizia, eskubide, araudi eta organo jurisdikzional batekin: Junta. Zerga belardien eta uren alokairu gisa aurkezten da, baina, jatorrian, hilketagatiko ordainketa bat zen.