Lexikoa

MENDIGOIZALE

"Mendigoxalea alpinista da, patriotismoagatik" (Jemein). Hitz horrekin ("Kirikiño"ren neologismoa, garaien arabera aldatzen dena), euskal mendizale nazionalisten sektorea izendatu da, eta XX. mendean zehar gaztetasuna, erradikalismoa eta independentismoa izan ditu ezaugarri. Bere testuek honela definitzen dute mendigoizalea: "apostol del ideal sabiniano y soldado de la patria vasca".

Lehenik eta behin, Sabino Aranaren doktrinaren propagandista saiatua da (EAJren sortzailea 1895ean), eta bere ideiak Euskadiko mendi eta zelaietan zehar zabaltzen ditu, orri hegalari, liburuxka eta egunkari nazionalistak banatuz eta asteburuetan mitinak emanez. Mendigoizaleak Aranaren pentsamenduaren purutasun eta erradikaltasunaren defendatzaile zintzoa da bere lehen etapa politikoan (1893-98). Bere sabinismo laidogoaren ondorioz, erabat independentista da, eta militarra batez ere euskal mugimendu nazionalistaren hegal erradikalenean (hamarreko eta hogeiko hamarkadako aberriarrak, hogeita hamarreko hamarkadako jagijagiak).

Doktrina aranistatik gora, mendigoizale on batek euskara jakin eta erabili behar du, Euskal Herriko historia eta geografia ezagutu, kantatu eta dantzatu, euskal kantak eta dantzak egin, katgoizale izan ), baskismoaren eta moraltasunaren eredu izanik nahi duen tokian. Bigarrenik, mendigoizalea euskal gudaritzat

hartzen da (gudari), bere prestakuntza fisikoa zaintzen du, kirolak egiten ditu (batez ere, arraza-taldeak) eta ibilaldi luzeak egiten ditu euskal mendietan zehar. Sakrifikatzeko eta, are, bere aberriagatik bizitza

emateko prest dagoelako, bere burua askatu nahi baitu (batez ere). Hain zuzen, mendigoizaletako talde ugariak izan ziren milizia nazionalisten harrobi nagusia (Euzko Gudaroztea) Gerra Zibilean.