Errealitatea aldatzea. Janet Winecoff hispanistak 1962an Luis Martin-Santosi hainbat galdera egin zizkionean, honek esan zuen bere helburua "Espainiako errealitatea aldatzea" zela (nik ere ondo pasatzea). Galdeketa horretan bertan, Martín-Santosek, eleberria "existentzia lehengai duen artea" bezala definitzen duenak, hitz hauekin ulertzen du eleberrigileak gizartean duen funtzioa: "Bere funtzioa desakralizatzaile-sakrogenetikoa deitzen dut. Desakralizatzailea: bidegabearen kritika zorrotzaren bidez suntsitzen du. Sakrogenetika: aldi berean, etorkizuneko Eskritura Santuak eratzen dituzten mito berriak eraikitzen laguntzen du". Martin-Santosek adierazpen horietan adierazten du bere narratibako gairik gustukoenak hauek direla: "giza existentzia aldatzen duten legeak erakusten dituzten gaiak. Non nabari den baldintzapen soziala, kontraesan emankorrak eta askatasunaren distira". Luis Martín-Santosi egindako elkarrizketa laburretako batek, aipatutako galdetegiari emandako erantzunek, bere zaletasunak eta gustu literario eta intelektualak ezagutzeko aukera ematen digute.
Idazleari nobelagile anglosaxoiak eta Stendhal, Cervantes eta Thomas Mann interesatzen zaizkio. Filosofian, Heidegger, Dilthey, Spengler (gaztetan) eta, 1962an, "batez ere Sartre, nire problematika moraletik gertuago zegoelako". Bere eleberri gogokoenak, beraz: "Ulises", Joycerena; "Don Quixote...", "Rojo y negro" (Stendhal), "La búsqueda del tiempo perdido" M.Proust, "El doctor Fausto" (Mann) eta "Pickwick" (Charles Dickens).
Martín-Santosek, zeinak, gorago esan den bezala, harremana baitu errealismo sozialistaren narratzaile-taldearekin ("gizarte-nobela" deiturikoa), bide berri bati ekin zion narratiban, izaera erabat berritzailekoa eta korronte hura gainditu zuena, zeinean Martín-Santosek berak (1962) bere akatsak ikusten baitzituen: "Espainian eskola errealista bat dago -zioen Martin-Santosek-, pedrestre samarra eta konprometitua, tonua ematen duena. Eduki eta konplexutasun handiagoa lortu beharko du, interesik gabeko errepikapen monotono bati ihes egin nahi badio". Tiempo de silencio bere eleberri garrantzitsuenak muga horiek gainditu nahi ditu eta horregatik Tiempo de silencio eleberrian "eleberri soziala" deiturikoaren narratzaileak kritikatzea eta barregarri uztea baimentzen da.Fernando Moránalek bere eleberria aztertzean azaldu duen zerbaiti
erantzuten dio Martín-Santosen jarrera horrek: "Errealitatea aurkezte hutsa ez zen posible. Azaldu beharko litzateke" (1982). Tiempo de silencio lanak korronte horretako kontalariek ekarritako mugarri berritzaileak biltzen ditu, baina beste problematika bati dagozkion elementuak gehitzen ditu, ez bakarrik existentziala, baizik eta narratiboa, Faulkner, jada aipatutako Joyce edo K. Kafka.
Martin-Santosek Tiempo de silencio idatzi zuen 35 urte zituenean. Bertan kokatzen diren gertaerak 1949. urte inguruan izan ziren Madrilen. Baina errealaren kontakizuna eleberrigilearen aitzakia besterik ez da, Espainiako gizartearen berrikuntza kultural eta zientifikorako ezgaitasunari buruzko bere ikuspegi kritikoa azaltzeko, gizabanakoaren eta gizartearen arteko dinamika bideratzeko beharrari buruz, askatasunaren garapenerako planteamendu berriak egiteko beharrari buruz, mito kultural zaharren lurperatzeari buruz. Horren harira azaltzen da tauromakiari egindako kritika. Zezen-plazak atzerapen baten adierazgarri dira eta Europan katedral gotikoak sortu ziren lekuan eraiki dira: "Hain antzinakoa den lurralde honetan zehar katedral gotikoak baino eraztun borobil gehiago badaude, horrek zerbait esan nahi du", esan digu Martin-Santosek.
Bere kontzientzia kritikoak eta Espainiako gizartea inguratzen duen problematika sozial eta kulturalaren ikuspegi zabalak bere garaiko historialari bihurtzen dute Martin-Santos. Zeinu hori bera ageri da 1975ean argitaratu zen Tiempo de estruction eleberrian ere, Jose Carlos Mainerren edizio kritikoarekin, eta egileak ezin izan zuen bukatuta utzi. Tiempo de silencio bezala, bigarren eleberri hau trilogia baten barruan zegoen pentsatua, eta haren hirugarren zatia ez zen idatzi, nahiz eta Martin-Santosen beste nobela argitaragabe batzuen existentziarekin espekulatu den. Idazleak Jane Winecoff hispanistari emandako erantzunei erreparatuz gero, argi eta garbi azaltzen da bere egilearen asmoa, trilogia horretarako gorde baitzuen Espainia sakratuaren suntsipena izenburua. Winecoffek etorkizunerako proiektatuta dituen obrei buruz galdetzen dionean, honela erantzuten dio eleberrigileak: "Zenbait obra suntsitzaile".
Idazleari nobelagile anglosaxoiak eta Stendhal, Cervantes eta Thomas Mann interesatzen zaizkio. Filosofian, Heidegger, Dilthey, Spengler (gaztetan) eta, 1962an, "batez ere Sartre, nire problematika moraletik gertuago zegoelako". Bere eleberri gogokoenak, beraz: "Ulises", Joycerena; "Don Quixote...", "Rojo y negro" (Stendhal), "La búsqueda del tiempo perdido" M.Proust, "El doctor Fausto" (Mann) eta "Pickwick" (Charles Dickens).
Martín-Santosek, zeinak, gorago esan den bezala, harremana baitu errealismo sozialistaren narratzaile-taldearekin ("gizarte-nobela" deiturikoa), bide berri bati ekin zion narratiban, izaera erabat berritzailekoa eta korronte hura gainditu zuena, zeinean Martín-Santosek berak (1962) bere akatsak ikusten baitzituen: "Espainian eskola errealista bat dago -zioen Martin-Santosek-, pedrestre samarra eta konprometitua, tonua ematen duena. Eduki eta konplexutasun handiagoa lortu beharko du, interesik gabeko errepikapen monotono bati ihes egin nahi badio". Tiempo de silencio bere eleberri garrantzitsuenak muga horiek gainditu nahi ditu eta horregatik Tiempo de silencio eleberrian "eleberri soziala" deiturikoaren narratzaileak kritikatzea eta barregarri uztea baimentzen da.Fernando Moránalek bere eleberria aztertzean azaldu duen zerbaiti
erantzuten dio Martín-Santosen jarrera horrek: "Errealitatea aurkezte hutsa ez zen posible. Azaldu beharko litzateke" (1982). Tiempo de silencio lanak korronte horretako kontalariek ekarritako mugarri berritzaileak biltzen ditu, baina beste problematika bati dagozkion elementuak gehitzen ditu, ez bakarrik existentziala, baizik eta narratiboa, Faulkner, jada aipatutako Joyce edo K. Kafka.
Martin-Santosek Tiempo de silencio idatzi zuen 35 urte zituenean. Bertan kokatzen diren gertaerak 1949. urte inguruan izan ziren Madrilen. Baina errealaren kontakizuna eleberrigilearen aitzakia besterik ez da, Espainiako gizartearen berrikuntza kultural eta zientifikorako ezgaitasunari buruzko bere ikuspegi kritikoa azaltzeko, gizabanakoaren eta gizartearen arteko dinamika bideratzeko beharrari buruz, askatasunaren garapenerako planteamendu berriak egiteko beharrari buruz, mito kultural zaharren lurperatzeari buruz. Horren harira azaltzen da tauromakiari egindako kritika. Zezen-plazak atzerapen baten adierazgarri dira eta Europan katedral gotikoak sortu ziren lekuan eraiki dira: "Hain antzinakoa den lurralde honetan zehar katedral gotikoak baino eraztun borobil gehiago badaude, horrek zerbait esan nahi du", esan digu Martin-Santosek.
Bere kontzientzia kritikoak eta Espainiako gizartea inguratzen duen problematika sozial eta kulturalaren ikuspegi zabalak bere garaiko historialari bihurtzen dute Martin-Santos. Zeinu hori bera ageri da 1975ean argitaratu zen Tiempo de estruction eleberrian ere, Jose Carlos Mainerren edizio kritikoarekin, eta egileak ezin izan zuen bukatuta utzi. Tiempo de silencio bezala, bigarren eleberri hau trilogia baten barruan zegoen pentsatua, eta haren hirugarren zatia ez zen idatzi, nahiz eta Martin-Santosen beste nobela argitaragabe batzuen existentziarekin espekulatu den. Idazleak Jane Winecoff hispanistari emandako erantzunei erreparatuz gero, argi eta garbi azaltzen da bere egilearen asmoa, trilogia horretarako gorde baitzuen Espainia sakratuaren suntsipena izenburua. Winecoffek etorkizunerako proiektatuta dituen obrei buruz galdetzen dionean, honela erantzuten dio eleberrigileak: "Zenbait obra suntsitzaile".