1904-1913.
Gipuzkoara Kristau Eskoletako Anaien heltzea 1904ean izan zen. Hain zuzen ere, Zarautzera eta Azkoitira iritsi ziren. Zergatik joan ziren herri hauetara eta zergatik aukeratu zituzten herri hauek? Arrazoiak desberdinak dira: Zarautzen kasuan nobizioek egoitza zeukatelako eta Azkoitiaren kasuan Anaiek eta Udaletxeak akordio bat lortu zutelako. Dirudienez, hauek izan ziren arrazoi nagusiak. Ordea, Zarautzeko eskolak bere ateak berehala itxi zituen arrazoi ekonomikoengatik, alegia, 1914ean. Berriz, 1929an berriro, eskola berreskuratu zuten. Beste aldetik, Azkoitiko San Jose ikastetxeak 1936ra arte iraun zuen, nahiz eta 1930ean bere izena aldatu, Floreaga Eskola bihurtzen.
II. Errepublikako testuinguruan, gatazka ideologikoak sortu ziren eta horien ondorioz, Zarautzeko Anaiak ordezkapen bat pairatu zuten. Haien ordez, galiziar Anaiak etorri ziren eta Zarautzen geratu ziren. Zerbait antzekoa gertatu zen Azkoitian, baina kasu honetan, azkoitiar Anaiak herritik kanporatuak izan ziren. Hala ere, bai Zarautzen, bai Azkoitian, Eusko Alderdi Jeltzalerenganako hurbiltasuna leporatu zieten eta horrexegatik Anaiak zigortu zituzten.