Aitzin Aroan ez zen irakaskuntzarekin lotura zuzena zuen eraikinik gauzatzen. Irakaskuntza jasotzeko eskubidea zutenek jauregitan garatzen zuten jarduera, edo garai klasikoaren kasuan bezala zuzenean kalean, agoran greziarren kasuan edo foroan erromatarren garaian. Kristau elizak jarduera horien erantzukizuna hartu eta bereganatu zuen heinean -eta mende luzetan zehar monopolizatu-, irakaskuntza zuzenean bere eraikinekin lotuko du eta horrela elizetako areto osagarriak irakaskuntza eskaintzeko gelak bihurtuko ditu. Berez, tipologia horren arabera eginiko lehen eraikinak ez ditugu Erdi Aroaren amaiera arte aurkituko.
Erdi Aroan hezkuntza elizaren eskuetan jarraitzen zuen, monopolio baten antzera. Hezkuntza sistema horretan, monasterio-eskolek oinarrizko prestakuntza transmititzen zituzten eta katedral-eskolek, berriz, elitea hazten zuten. Gero, Erdi Aroaren amaieran eskola libreak eta ikasle korporazioak bateratzearen ondorioz, lehendabiziko unibertsitateak sortuko dira. Hiri elkarteen ereduari jarraituz korporazio autonomo gisa antolatuko dira, estamentuen araberako zatiketarik gabe, estatutu eta pribilegio propioekin. Hiriek, bestalde, unibertsitate horiek babestuko dituzte, hainbat onura lortzen baitzituzten horiei esker, eta bereziki diru sarrerak ikasleengandik jasotzen zituztelako.
Arkitekturari dagokionez, lehen ikastetxeak eraikin multzotan eratu ziren, lau hegaletan banatuta eta barnealdean patioa zeukaten erdi-erdian. Eredu horri jarraituz altxatuko dira ere lehen eraikin unibertsitarioak eraikin, erlijiosoetatik bereiziz. Lehen ereduak Europan Italian -Bolonia- eta Ingalaterran -Oxford eta Cambridge- aurkituko ditugu. Eraikin multzo horren hegal batean kapera zegoen, bere kaperaurrearekin, eta ospakizun akademikoetarako erabiltzen zen; bertan ere areto nagusia zegoen, bilera eta otorduetarako. Eraikin multzoari itxiera ematen zion hegaletako batek eta horrek atezaintza, erretorearen eta dekanoaren bizitokiak, artxiboa eta altxorraren ganbera hartzen zituen. Horien ezaugarria ate gaineko dorrea zen, menderatzaile gisa eraikia. Hirugarren hegalean, berriz, sukaldea, administrazioa eta liburutegia zeuden, baita bekadunen gelak ere. Bukatzeko, bertako langileentzako eta mandio, ukuilu eta komunetako eraikinek osatzen zuten antolakuntza zentralaren azken multzoa. Azkenik, aipatu behar da horma batek inguratzen zuela eraikin multzo guztia, hilerria barne. Orokorrean multzoak agerian artikulazio konplexua bazuen ere, argi eta garbi esan daiteke funtzionala zela, baina izaera esklusibo eta elitistarekin egina.