Olerkariak

Delclaux Ortiz de Bustamante, Jaime

Delclauxek ezin izan zuen Juan Ramon Jimenezek beraren omenez idatzitakoa ikusi; baina bazekien estimua ziola eta haren poesia baloratzen zuela, horrela erakutsi baitzion bizi izan zen artean. Poetikoki haren bidea jarraitu zuen, eta Moguerreko poetaren poesia garbiarekiko jitea aldarrikatzen zuten idazle gazte gutxienetako bat izan zen. Delclaux eta Bilbao Aristegui izan ziren bati bat izpiritu hori sustatu zutenak, eta azken horrek, geroago, bilbotar gaztearen poesiaren edizioa eta ikerketa bultzatu zuten sustatzaile nagusia izan zen. Neurri handi batean, poesia garbia izan zen hain zuzen ere ALEA taldeko beste poeta batzuen bultzada nagusia, esaterako: Blas de Otero -hasieran- eta Lauaxeta, Bilbao Aristeguiz eta Delclauxez gain, noski. ALEA intelektual gaztez osatutako taldeak Hermes aldizkariak mende hasieran islatu zuen espiritu irekia berreskuratu nahi zuen bere jarduerekin, baina 1936an gerra hasi zen, eta horrek asmoak zapuztu zizkien. Urte bereko otsailean hasi ziren bilerak eta hitzaldiak antolatzen, Bilboko Ateneoaren lokaletan. Jose Miguel de Azaolazak gogoratu bezala (1986), Esteban Urkiaga Lauaxeta -Rafael Sanchez Mazasen narrazio-estiloari estimu handia ziona- izan zen gehienbat Hermes aldizkariaren antzeko bat sortzearen aldeko apustua egin zuena. Bestalde, bazen Bilbon intelektualez osatutako beste talde bat, eta Gerrak hankaz gora utzi zuen elkarte hark osatutako kultur egitaraua ere. Talde hartan parte hartzen zuten, besteak beste: Gustavo de Maeztu pintorea eta idazlea; Francisco de Azaola, Ramon de la Sota eta Mac Mahon; Luis María de Vilallonga; Lauaxeta; Ramón de Ybarra; Sabino Ruiz Jalon; Manuel de la Sota; Pedro Ybarra; Jaime Delclaux; Elisa Cordova (sic); Pablo Bilbao Aristegui; Antonio Elias; Roberto de Urquiola (Biancamano), Veronica de la Sota; Luis de Barandiaran; Regina Soltura; Carmen Zubiría; Blas de Otero eta Jose Miguel de Azaola. Azken horrek idatzi zuen 1936ko aldarrikapena, ALEAren asmoen berri emateko. Taldeak gerra berehalakoa izango zela ikusten zuen, liskar zibila agerikoa baitzen kaleetan:

"ALEAk bake urmael bihurtu nahi du, borroka suizidetatik ihes egin nahi dutenek beren burua babes dezaten. Izan ere, egunero ikusten dugu borroka horietan tematzen direla adorerik onenak eta gure gazteriaren indibidualtasun itxaropentsuenak ere bertan galtzen direla"

(itzulpen moldatua gaztelaniatik).

Azaolak garaiko jarrera kulturala jasota utzi duen zenbait idatzietan, eta gerrak edo gaixotasunak banandu zuen talde ireki hartako kideak gogoratu zituen: Lauaxeta, Jaime Delclaux (gaixotasunak jota), Francisco de Azaola eta Ramon de Ybarra gerra garaian desagertu egin ziren. Biziraun zutenek berrantolatu zuten ALEA gerra amaitu eta berehala. Azaola izan zen jardueren sustatzailea, eta Blas de Otero, urte haietako benetako aurkikuntza. Taldeko solaskideek diote Blas de Otero gaztearen poemak irakurtzea zela arratsaldietako jarduerarik gustukoena, maiz. Hain zuzen ere, ALEAk argitaratutako "Cuadernos" bilduman ezagutzera eman zen Oteroren lehenengo poema-liburua: Cántico espiritual (Donostia, 1942). Azaola Donostiara bizitzera joan zenean ALEA taldea banatzen hasi zen, talde-dinamizatzailea aldi batez desagertu baitzen. Handik gutxira, Donostian zegoela, Egan aldizkaria sortu zuen, Gabriel Celayarekin, Fausto Arocenarekin, Mariano Ciriquiainekin, Joaquin Mendizabalekin, Peñafloridako kondearekin, eta aita Donostiarekin batera. Oso aldizkari garrantzitsua izan zen euskal literaturaren garapenerako. Azaolak Jaime Delclauxen hamaika poema ezezagun argitaratu zituen, 1949an, Egan aldizkariko 3. alean. Aldi berean, Bilbao Aristeguik Jaime Delclauxen lehenengo liburua editatu zuen, Bilbon, Alma fugitiva liburukian. Bertan, aurki daitezke Delclauxek 1935-1936 artean idatzitako poemak.

Egan aldizkarian agertutako poema ezezagunekin batera (1949), Juan Ramon Jimenezek euskal gaztearen poesiari buruz zuen iritzia ezagutzera eman zen. Izan ere, andaluziar poeta honela mintzatu zen Declauxen poemei buruz, Pablo Bilbaori bidalitako gutun batean:

"Irakurri eta berrirakurri ditut, maitasunez irakurtzen dituen honengan leunki eta isilean isurtzen duten maitasunarekin. Berezko misterioa nabari dute, hau da, faltsutu ezin daitezkeen poema horietakoak dira, espirituaren erro naturalekin elikatzen denaren emozio soila dute, eta beren ohiko joanean espazio gorena islatzen dute, bizitzaren eremuetan hegaldi delikatu batekin zeharkatzen diren ezkutuko irriño eta malko jarioekin"

(itzulpen moldatua gaztelaniatik).