Monarkia eta noblezia

Antso IV.a Gartzes Peñalengoa

1067an, Iruñeako, Aragoiko eta Gaztelako erregeen arteko gatazkak hasi ziren, Hiru Antsoen Guda izenez ezagutzen dena. Hiru erregeak lehengusu propioak ziren. 1067ko urtarrilaren 18an, gaztelau erregea eta haren anai-arrebak San Millanen bildu ziren, lurraldeko hainbat jaun garrantzitsurekin batera. Aldi berean, Iruñeako erresuman, erregearen eta haren aliatuen indarrak antolatzen ari ziren. Gaztelako erregearen aurrelari-taldea Pancorboko pasabidera iritsi zen, eta Ebro ibaia gurutzatu zuen, Logroñotik. XIV. mendeko aragoiar kroniken arabera, Iruñeako Antso Gartzesek laguntza eskatu zion Aragoiko Antso Ramirezi, eta bi erregeak indarrak batu zituzten, Gaztelaren erasoari aurre egiteko. Bi armadek borroka egin zuten Mendabiatik gertu, Viana inguruan. Guda hartan, iruindarrek eta aragoiarrek irabazi zuten, eta Gaztelako erregeak ihes egin behar izan zuen. Antso Ramirez atzetik joan zitzaion, eta gaztelauek Iruñeari hartutako lurrak berreskuratu zituen. Iturri horien arabera, Iruñeako erresumaren mende geratu ziren berriro ere Errioxako eta Burebako lurrak, Montes de Ocaraino. Beste egile batzuen hitzetan, ordea, gaztelau erregeak lurralde horiek berreskuratzea lortu zuen.