Bermeo. Bermeoko San Frantzisko komentua 1357an sortu zen, Bizkaiko jaun-andreak ziren Tello jauna eta Larako Juana andreari eta ahaidea zen Gaztelako Frantziskotarren Probintziala Frai Juan Díaz de Harori esker. Ondoko tenplua eta klaustroa 1859ko irailaren 4ko Errege Aginduaren bidez erreskatatu ziren Estatutik eta bertako gozamendunetatik Bermeoko eliza- eta udal-kabildoak. Erreskatea Fray Mariano de Estartak egin zuen, sekulariziotik bizirik atera zen azken probintziako komisarioa izan zena. Berak eta beste antzinako anaiek 1859ko urriaren 4an gertatutako Frantziskotar Misiolarien Kubarako eta Antilletarako lehen Elkargo Ofizialaren oinarrizko eta funtsezko komunitate berria osatzen dute, baita Frantziskotar-Kantabriar zaharberritzeak ere. Partaide berrien gorakadaren ondorioz, Estartak etxe filialetara bidali behar izan zuen, besteak beste, Zarauzko komentu zaharrera eta Donemiliaga Kukulako monasterio beneditarrera; guzti hori 1866ko abuztuan eta hurrengo urteko urrian. Hurrengo urteko espainiar iraultzak hiru etxeak eta Kubarako Misiolari Kolegioa itxi zituen. Probintziako zaharberritzea egonkortzea lortu zuen egoitza apostolikoen bidez. Egoitza apostoliko horiek Bermeon eta Zarautzen ireki ziren, kasuan kasuko komentu-elizaren zerbitzura, eta zenbait bikario-etxetan, aita klaustrokideen zuzendaritzapean. Partaide guzti horiek osatu zuten erlijio- eta kultura-prestakuntza, eta nobizio eta irakasle gazte batzuk ordenatu zituzten, etorkizuneko agintariak izango zirenak. Bermeoko egoitzak 1882ra arte iraun zuen, eta P. Antúñano komisarioaren aginduz itxi zen, Udalak komentu zahar osoa emateko konpromisoa berandu bete zuelako. 1895eko uztailean berriro ireki zen, P. Matias de Dañobeitiak zuzendutako probintziaren akordioaren ondorioz. Komentu berria 1897an inauguratu zen, hondamendi egoeran zegoen tenplua zaharberritu ondoren, fraideen itzuleraren berri jakitean auzokideek erakutsitako gogo biziari esker. 1912ra arte funtzionatu zuen Humanitateei buruzko ikastaro bat inauguratu zen, eta Arantzazura eraman zuten, komenentzia pedagogikoak zirela medio. 1896ko probintzia-kapituluaz geroztik, komentu hori zaindaria izan zen, eta frantziskotar probintziako indartsuenetako eta aktiboenetako bat izaten jarraitu zuen. 1933an 10 aita eta 7 lego zituen [Erref. Frai Juan Ruiz de Larrinaga].