Iruñea. 1230 inguruan sortu zenetik, gutxi gorabehera, frantziskotarrak hiriaren kanpoaldeko San Pedro de Ribas komentuan bizi ziren. Hirigunetik urrun zeudenez, inork ez zien trabarik egiten. Baina 1245eko azaroaren 7an Inozentzio IV.ak hirira hurbildu eta San Lorentzo parrokiaren inguruan komentu berri bat eraikitzeko aukera eman zien. Aita Santuak bertako elizbarrutiari lehenengo harria eskatzeko baldintza jarri zien, eta ezezkoa emanez gero, beste edozein gotzaini eska ziezaiokete. Elizak jendetza arriskutsua ikusi zuen instalazio berrian, eta bere misio ebanjelikoak baino interes handiagoa izan zuen. Frantziskotarren aurkako irain-erasoa hasi zuen, eta San Pedro de Riba komentuari, harresiz kanpoko komentuari, eraso egin zion. Frantziskotarrek irainka erantzun zieten irainei. Erasoan, bi fraide larri zauritu zituzten, eta beste batzuk ogia eta ura hartuta eduki zituzten hiru egunez. Gatazka ez zen baretu harik eta Hugo de Santa Cara O. P. kardinalaren bitartez Inocencio IV.ak 1247ko irailaren 2an berretsitako transakzio batera iritsi zen arte, apezpikuari eta bere kalonjeei erabateko porrota zekarkiena. [Erref.: Goñi Gaztanbide: XIII. mendeko Iruñeko gotzainak. "P. de V.", n. 66, 126-127. or.]. 1820an, Cadizeko Konstituzioa Espainian aldarrikatu zenean, bi fraidek, frai Pedro Pascualek eta Frai Javier Ochoak, beren joera konstituzionalengatik hitz egin zuten, eta horri buruzko artikuluak argitaratu zituzten. Iruñean Riego eta Quiroga deitzen zieten. Bilera iskanbilatsu batean, beste fraide batzuek lagunduta, kudeaketa ekonomikoa kendu zioten zaindariari, eta gobernu-sistema demokratiko bat ezarri zuten. Egun berean, probintziako definiziogileari hamar eta zortzi erlijiosok sinatutako manifestua zuzendu zioten. Manifestu horretan, Ordenako ministro nagusia iraintzen zen, eta ordura arte ez zegozkien eskumenak bereganatzen ziren. Erabakiaren buru batzuk sekularizatu egin ziren azkenean. Iruñeko bikariotza Mariaren Misiolari Frantziskotarren Komunitateak eskatuta eraiki zen. Probintzia-definizioak 1931ko urtarrilaren 31n onartu zuen eskaera, eta urte bereko uztailean onartutako oinarriak aztertu ziren. 1933ko langileak bikariotza eta lego bat ziren.