Espainiako ondorengotza-gerra: 1701-1714. Frantzia eta Espainiako Borboiak Ingalaterra, Austria, Holanda, Danimarka eta Portugalen aurka borrokatzen dira. Berriro ere euskal kostaldea alerta egoeran deklaratu dute, eta defentsarako prestaketetan, ozeano itsasoko errege armadako artilleriako jenerala eta S. M. Bizkaian, Antonio de Gaztañeta, gipuzkoarra. 1705eko azken hiruhilekoan, Aragoiko Koroako herrialdeek Austriako Karlos artxidukea aldarrikatu zuten, hurrengo urteko ekainean bere tropekin Madrilen sartu zena. Frantziak tropetan emandako laguntzak eta probintzia batzuetan (Gipuzkoan, adibidez) ezarritako 18-60 urteko erreklutamenduak eta diruzko laguntzak bakarrik lortzen dute Feliperen egoera kritikoa zuzentzea. Iruñeko gotzain Iñiguez de Arnedok berak ere dohaintza bat (1707) egiteko eskatu zion eliztarrari. Militarki larri dagoenean, R. O.-k Bizkaiko patronatuen produktua konfiskatzen du, Borboien serie pribatibo luzeari hasiera ematen dion kontrahorma. Almansako batailak bere egoera hobetu zuen Espainian 1707ko apirilaren 25ean, nahiz eta Europako gainerako lurraldeetan Luis XIV.ak hainbat ezbehar jasan. Urte hauetakoa da Kantabriako Erregimentu ospetsua, euskaldun armatu eta uniformatuez osatua, eta ondorengo ekintzetan nabarmentzen dira militar saiatuen izenak, hala nola Tomas Idiakez, F. Jose Emparan, Bruno M. de Zavala, Blas de Lezo edo Jose Hurtado de Amezaga. 1710ean, estuasunak itzuli ziren artxidukearen tropek Gaztela inbaditu zutenean. Irailaren 28an sartuko da Madrilen, bigarrenez, eta Maria erregina Gasteizen babestuko da. Brihuegak eta Villaviciosak, azkenean, gerraren zoria frantziarraren alde erabakitzen dute, 1711ko urriaren 12an Austria Alemaniako enperadore izendatu zutelako. Baina, 1712ko urtarrilean Utrecheko Bakea hasi bazen ere, gizonen eta diruaren eskaera etengabeek ez dute atzera egiten, gerrak Katalunian jarraitzen baitu. Bake horretan, euskaldunentzat puntu garrantzitsuenetako bat Ternuako bakailao-ontziei buruzkoa da, frantziarrek Ingalaterrari eman baitzizkioten Borboiko bi monarkietako euskaldunen interesak kaltetuz. Espainiako eta Ingalaterrako Gobernuen ondorengo akordioak (1714) arrantza ahalbidetu zuen, baina XVI. eta XVII. mendeetan ezagututako gorakadara iritsi gabe. 1714ko urriaren 2an amaitu zen gerra nekagarri hura, non bi nazio irabazleek beren anbizioak oso murriztuta ikusi zituzten eta Aragoi, Valentzia, Katalunia eta Mallorcak beren foruak bertan behera utzi zituzten (1707 eta 1716).