Monarkia eta noblezia

Felipe V (1982ko bertsioa)

1718ko matxinada. Aduana-arazoa, Felipe IV.aren erregealdian sortua, 1714an berragertu zen, Batzar Nagusiek eta Bizkaiko Jaurerriko Diputazioak Errege Ogasunak bidalitako Juan de Myrail tabako-faktorearen eskumenak errefusatu zituztenean (1714ko maiatzaren 16a, 1715eko martxoaren 23a). "Felipe V.aren ministroak -dio Labayruk- Jaurerriarekin eta Araba eta Gipuzkoako bi probintzia ahizpekin eta baita antzinako Nafarroako Erresumarekin ere adiskidetu ezinik agertu ziren". 1717an, abuztuaren 31ko dekretu batek aduanak Bilbora eta Kantauriko gainerako portuetara eraman zituen, goian aipatutako ekaitzaren ondoren lokartutako sua astinduz. Horrela, 1718ko bukaerako matxinada hasi zen, interes kontrajarrien borroka ikaragarria -kontsumitzaileak merkatarien aurka, landatartasuna oligarkia hiritarren aurka, austriarren aldezle ohiak borbonista ohien aurka-, Jaurerria ez ezik, Gipuzkoako gune garrantzitsuak ere astindu zituena, horien artean bergararra, Arrasate, Aretxabaleta eta Soraluzeko Errege Arma Fabrika. Blas de Loyaren bandoa, aduana-salbuespena berrezartzea agintzen zuena (1719ko urtarrilaren 7a), ez zuen Felipe V.ak berretsi 1722ra arte. 1726ko abenduaren 22ra arte itxaron zen matxinoei eta asalduraren sustatzaileei indultu orokorra emateko. Herrialdea oraindik militarki okupatuta zegoen, Passaro lurmuturrean espainiar eskuadra suntsitu ondoren, Aliantza Laukoitzeko tropa frantses ohiek Gipuzkoa inbaditu zutenean, Berwickeko dukearen agindupean.