Arkitektura

Donamariako dorrea

Jatorrian, eraikuntzaren jabegotza Ochoa de Donamariari lotuta omen zegoen, eta, dirudienez, XVI. mendean Tristan de Donamaria eta Isabel de Cruzaten eskutan egon zen. Gainera, jakina da 1745 urtean Joaquin Francisco de Ursuara pasa zela. XIX. mendean Gongora markesak izan zuen eraikuntzaren eta jaurerriaren titulartasuna eta, multzoaren jabetasuna banatuta egon ondoren, Gongora markesen senide batek, Conde de Barrot, berreskuratu zuen jabetza osoa, nonbait. Azkenenan, XIX. mendearen bigarren erdialdean, Conde de Barrotek, Miguel Barberenari, gaurko jabeen birraitona, saldu zion. Gaur egungo jabeak dira Carmen eta Angeles Peralta aizpak.

Eraikuntza hau, babestuta dago, Interes Kulturaleko Ondasuna izendatu zuten, eta 2000. eta 2001. urteen artean zaharberritzeko prozesu garrantsitzu bat egin dute, arkitektura zibilaren adibide onenetako bat mantentzearen helburuz.

Zaharberritu baino lehen, hainbat urtetan hutsik egon zen eta jauregiaren kontserbazio egoera txarra zen bai kanpotik, bai barrutik. Zaharberritzeko prozesua bi fasetan egin zen. Lehenengo fasean harrizko gorputza landu zuten eta gero egurrezko atala eta barneko gunearen lanak burutu ziren.

Gaur egun bisita daiteke eta bi erakusketa daude. Bata, beheko solairuan dagoena, non zaharberritzeko prozesua begira daiteke, bestean, lehenengo pisuan, dorretxe baten ezaugarri nabarmenenak adierazten dira.

Nafarroan, antzeko eraikuntzak mantentzen dira, adibidez, Jauregizarrea jauregia, Arraioz herrian.