Zerbitzuak

BILBOKO UDALAREN AURREZKI KUTXA ETA BAHITURA (1907-1989)

Aurrezkia (1907-1940).

Kutxa 1907ko otsailaren 3an hasi zen lanean. Euskal Herriko Udal Kutxen taldean sartu zen, logikoa den bezala, azken horien antzeko espirituarekin, banku pribatuetako aurrezki-atalek ez bezala. Udalak funtsen ardura hartu zuen, hasierako kapital gisa diru kopuru txiki bat eman zuen, erabili beharrik izan ez zuena, eta Joan Santuen plazako Alondegi zaharrean kokatutako udal lokal batzuk laga zituen. Bezero izan zitezkeenak zazpi kaleetan zeuden, beharginak, artisauak eta saltzaileak, beren produktuak saldu behar zituzten inguruko baserrietako gizon eta emakumeez gain, geroago beste auzo batzuetako bizilagunak joango ziren.

1912an, lehen sukurtsalak ireki ziren Deustuko Errekarian eta Plaza Zirkularrean; 1914an, Zornotzan, Bermeon, Amurrion, Miraballesen, Durangon, Gernikan, Lekeition, Markinan, Elorrion eta Mundakan; 1921ean, Portugaleten, Barakaldon, Plentzian, Sopuertan, Gallartan, eta beste hiri-agentzia batzuetan, Burgosen izandako presioaren ostean. 1927an, 42 ziren bulego irekiak.

1914ra arte hazkunde motela izan zuen, baina data horretatik aurrera bere saldoak nabarmen handitu ziren, Meatzarien Batasunaren Kredituaren ordainketa-etenduraren ondorioz. Horren ondorioz, aurrezkiak babes hobea eta familia-aurrezkirako seguruagoa duen erakunde batean babesa bilatu zuen. Harrigarria izan zen haren garapena. Hurrengo taulan ikus daitekeen bezala. Ireki eta hogei urtera, 1927an, hirugarren postuan zegoen, Aurrezki Kutxa Konfederatuen eta Nafarroako Euskal Kutxen Konfederazioaren arteko saldoen garrantziagatik. Aurrezki-saldoek goranzko bideari jarraitu zioten aldi horretan, eta 1939an bache txiki bat besterik ez zen izan. Hori ulergarria da Gerra Zibila amaitu zen urtean Bizkaiak bizi zituen gorabeherak kontuan hartzen badira.

UrteaZergapekoakSaldoak *
19071910192019301935193619391940






1.1814.05252.360137.109149.552155.162179.026184.627






995.2132.985.535.336.487188.417.532186.215.794188.128.125187.006.6320.575.982






* Saldoak pezetatan

Gauza bitxi bat dago kutxa honen estatutuetan, 1924ko azaroaren 3an aldatu zena. Erakunde horietan normalena zen xumeenen aurrezkiak izango zuen protagonismoaz hitz egitea; Bilboko Udalekoetan, berriz, esaten zen gizarte-klase guztietan fidatzen diren ekonomiak jasotzera bideratuta zegoela, segurtasun osoa ematen dieten eragiketetan erabiltzeko. Ez ziren ateak ixten inori, eta oso nabarmena zen pragmatismo ekonomikoa erabiltzen zuten, eta ez zen harritzekoa Bizkaiko industria lehiakide indartsuak kontuan izanda ere.

Aurrezki Kutxak ohiko libretekin hasi zituen eragiketak. Gero, eskola-aurrezkiko libretetara (1915), epe finkora, kontu korronteetara, korporazio-kontuetara eta abarretara zabalduko ziren. Inbertsioak, hasiera batean zuzendariaren eta Kontseiluaren irizpideen arabera egin zirenak, ondoren Estatuak emandako araudira egokitu behar izan ziren. Udalak irekita zeukan jesapen kontu bat, herri lanei edo bestelako beharrei erantzuteko erabiltzen zuena (1930ean 6.423.112 pezetakoa zen); hipoteka-bermea zuten maileguak ematen zituen, baloreena, pertsonalarena eta alhaja, arropa eta bestelako jantziena (Monte de Piedad); kreditu eta kreditu berezien kontuak. Gainera, probintziari doako beste zerbitzu batzuk ematen zizkion, kleroari eta Bizkaiko irakasle-eskolari hartzekoen ordainketa gisa.

Hipoteka-maileguen artean, baldintza oso berezietan baserriak erosteko egiten zirenak nabarmendu behar dira. Maileguak baserriaren balioaren %75 estaltzen zuen, %4,5eko interesarekin (1927) eta hogei urterako. Mailegatutako gehieneko zenbatekoa 20.000 pezetakoa zen. Era berean, gehienez ere 10.000 pezeta ematen zituen jabeak bizi ziren baserriak handitu, berritu eta higienizatzeko.

Gauza bera esan daiteke etxebizitzaren arazo larria arintzera bideratutakoei buruz. Etxe Merkeei buruzko Legea (1922) gauzatzen laguntzeko, EAZ. finantza-laguntza handia eman zuen, etxe merkeak eraikitzeko kooperatibei aurrekontuaren balioaren %70eraino aurreratuz, Estatuaren dirua iritsi arte. Estatuko diru-laguntzak amaitu zirenean, Kutxak epe luzeko eta interes txikiko maileguak ematen jarraitu zuen. 1921ean etxesail bat eraiki zuen Zabalgunean klase ertaineko familiei alokatzeko (alokairuaren gehienezko zenbatekoa 125 pezetakoa zen). 213 etxebizitza zabal, igogailuarekin, bainugelekin eta berogailuarekin. Baina eragiketa horrek ez zuen etxe merkeen helburu soziala, inbertsioak dibertsifikatzeko modu bat zen, eta Kutxako beste inbertsio-eragiketa batzuen antzeko errenta lor zitekeen higiezin batean egiten zen, arrisku txikiagoarekin bada ere.