Zerbitzuak

BILBOKO UDALAREN AURREZKI KUTXA ETA BAHITETXEA (1907-1989)

Kutxa 1907ko otsailaren 3an hasi zen lanean. Euskal Herriko Udal Kutxen taldean sartu zen, logikoa den bezala, azken horien antzeko espirituarekin, banku pribatuetako aurrezki-atalek ez bezala. Udalak funtsen ardura hartu zuen, hasierako kapital gisa diru kopuru txiki bat eman zuen, erabili beharrik izan ez zuena, eta Donibane plazatxoko Alondegi zaharrean kokatutako udal lokal batzuk laga zituen. Bezero izan zitezkeenak Zazpi Kaleetan zeuden, beharginak, artisauak eta saltzaileak, beren produktuak saldu behar zituzten inguruko baserrietako gizon eta emakumeez gain, geroago beste auzo batzuetako bizilagunak joango ziren.

1912an, lehen sukurtsalak ireki ziren Deustuko Erriberan eta Plaza Zirkularrean; 1914an, Zornotzan, Bermeon, Amurrion, Ugaon, Durangon, Gernikan, Lekeition, Markinan, Elorrion eta Mundakan; 1921ean, Portugaleten, Barakaldon, Plentzian, Sopuertan, Gallartan, eta hiriburuko beste hiri-agentzia batzuk,  eta Burgosen (Espinosa de los Monterosen, Villarcayon eta Medina de Pomarren; azken hauek, Gerra Zibilaren ostean, Caja de Ahorros Municipal de Burgosen presioarengatik honi utzi behar izan zizkion, orduko legediak Aurrezki Kutxen eremua jatorrizko probintziara mugatzen baitzuen).  1927an, 42 ziren  zituen bulego irekiak.

1914ra arte hazkunde motela izan zuen, baina ordutik aurrera bere saldoak nabarmen handitu ziren, Credito de la Unión Mineraren ordainketak etetearen ondorioz. Gertaera honek aurrezkiak babes hobea eta familia-aurrezkirako seguruagoa zen erakunde batean babesa bilatzea ekarri zuen. Handik aurrera, harrigarria izan zen haren garapena, hurrengo taulan ikus daitekeen bezala. Ireki eta hogei urtera, 1927an, hirugarren postuan zegoen Aurrezki Kutxa Konfederatuen artean eta Euskal Herriko Kutxen Konfederazioaren barruan lehena zuen saldoaren kopuruarengatik. Aurrezki-saldoek goranzko bideari jarraitu zioten aldi horretan, eta 1939koka beheraldi txiki bat besterik ez zen izan. Hori ulergarria da Gerra Zibila amaitu zen urtean Bizkaiak bizi zituen gorabeherak kontuan hartuta.

Urtea

Ezarleak

   Saldoak Pezetatan.

1907 1910 1920 1930 1935 1936 1939 1940

1.181 4.052 52.360 137.109 149.552 155.162 179.026 184.627

995.213 2.985.539 75.336.487 188.417.532 186.215.794 188.128.125 187.006.632 190.575.982

Badago kontu bitxi bat kutxa honen barne araudian, 1924ko azaroaren 3an aldatu zena. Erakunde horietan normalena zen xumeenen aurrezkiak izango zuen protagonismoaz hitz egitea; Bilboko Udalaren honetan, berriz, gizarte-klase guztietakoek bere esku utziko zuten dirua jasotzera bideratuta zegoela esaten zen, segurtasun osoa ematen zieten eragiketetan erabiltzeko. Ez zion inori aterik ixten, eta oso azpimarratzekoa zen bere pragmatismo ekonomikoa, beste aldetik harritzekoa ez zena Bizkaian  nolako lehiakideak zituen kontuan hartuta. Besteek, batez ere meatzaritzan, industrian eta merkataritzan aritzen baziren ere, ez zioten muzin egiten jende xehearen aurrezkiak jasotzeari.

Aurrezki Kutxak ohiko libretekin hasi zituen eragiketak; gero, bere jarduerak eskola-aurrezkiko libretetara  (1915), epe finkora, kontu korronteetara, korporazio-kontuetara eta abarretara zabalduko ziren. Inbertsioak, hasiera batean zuzendariaren eta Kontseiluaren irizpideen arabera egiten zirenak, beranduago Estatuak emandako araudira egokitu behar izan ziren. Udalak jesapen kontu bat irekita zeukan, herri lanei edo bestelako beharrei erantzuteko erabiltzen zuena (1930ean 6.423.112 pezetatakoa zen); hipoteka-bermea zuten maileguak ematen zituen, baita baloreak, pertsona bera, bitxiak, arropa eta bestelako bermeak bahi gisa (Bahietxea) onartuz; kreditu kontuak eta kreditu bereziak ematen zituen. Gainera, probintziari doako beste zerbitzu batzuk ematen zizkion, apaizen eta Bizkaiko maisuen soldatak ordainduz, besteak beste.

Hipoteka-maileguen artean, baldintza oso berezietan baserriak erosteko egiten zirenak nabarmendu behar dira. Maileguak baserriaren balioaren %75 estaltzen zuen, %4,5eko interesarekin (1927) eta hogei urterako. Mailegatutako gehieneko zenbatekoa 20.000 pezetakoa zen. Era berean, gehienez ere 10.000 pezeta ematen zituen jabeak bizi ziren baserriak handitu, berritu eta higienizatzeko.

Gauza bera esan daiteke etxebizitzaren arazo larria arintzera bideratutakoei buruz. Etxe Merkeei buruzko Legea (1922) gauzatzen laguntzeko, Kutxak finantza-laguntza handia eman zuen, etxe merkeak eraikitzeko, Estatuaren dirua iritsi arte, kooperatibei aurrekontuaren balioaren %70eraino aurreratuz. Estatuko diru-laguntzak amaitu zirenean, Kutxak epe luzeko eta interes txikiko maileguak ematen jarraitu zuen. 1921ean etxe sail bat eraiki zuen Zabalgunean klase ertaineko familiei alokatzeko (alokairuaren gehienezko zenbatekoa 125 pezetakoa zen). 213 etxebizitza handi, igogailuarekin, bainugelekin eta berogailuarekin. Baina eragiketa horrek ez zuen etxe merkeen helburu soziala, inbertsioak dibertsifikatzeko modu bat zen, eta Kutxako beste inbertsio-eragiketa batzuen antzeko errenta lor zitekeen higiezin batean egiten zen, arrisku txikiagoarekin bada ere.