Kaskarotea. Lapurdiko itsasbazterreko eremuan, bereziki Donibane Lohizune, Ziburu eta Urruña, kokatutako gutxiengo etnikoa. Bere jatorria ezezaguna da, Michelen aburuz bohemiarren edo ijitoen azpizatiketa da, Gil Reicherrenean moroen eta ijitoen arteko nahasketa eta Veyrinean agote eta ijitoen artekoa. Bere izaera sedentarioa, ijitoenarekin kontrajarria, ez du eragozten Arcachon eta hango inguruetan euskal kaskarotak topatzea. Bere bizimodua arrantzaren inguruan mugitzen da: marinelak eta arrantzaleak gizonak, bere edertasun beltzarana eta arina ohiko irudia bihurtu zuten emakume arrai-saltzaile finak, bere salgaia saskietan buru gainean zeramatenak. Beste herri arrantzale batzuek bezala bere ezaugarriak suhartasun gehiagoko joera eta dantzatzeko zaletasuna eta janzkera nabarmena eta alaia dira. Besteak beste fandangoaren sarrera egotzi zitzaien. “Ziburuko kaskarotak fandagoa dantzatzen hasi dira- dio Websterrek-. Espainolengandik ikasi zuten eta besteak berengandik”. Kontua da, Michelek jaso zuenez, kaskarot hitza, aurre-aurrean dantza egiteari utzi gabe festetan edo ibilaldietan parte hartzen zuten gazte koadrilak edo ohoreko eskoltak izendatzeko erabili zela. Arrosa koloreko zintekin apaindutako eta joskura gainean kobrezko kaskabiloak josiak zituzten galtza zuriak izaten zituzten soinean, alpargatak oinetan, gorputz enborra baita ere zinta arrosak eskumuturretan eta ukondoan dituen alkandora zuri finez estalia eta gainera kaskabilo gehiago. Janzkera txapelarekin burutzen zen, hau ere zintekin apaindua. Horrelako segizioak topa daitezke 1660ean bere ezkontza zela eta Luis XIV.ak Donibane Lohizunera egin zuen bisitaren kontakizunetan. Hala ere Goyetchek herri berari buruz egin zuen monografian janzkera desberdina da: bonet gorriak zintza urdin eta zuriekin apainduak, harizko oihal urdinez egindako galtzak, Ingalaterrako artile fineko galtzerdi zuriak. Izenak ere iraun zuen Nafarroa Beheran eta Zuberoan inauterietan eskaleei laguntzen zien dantzari taldeak aipatzeko. Beste gutxiengo etnikoak baino askoz ere gizarteratuago daudela nabaritu daiteke, adibide, 1727ean Lapurdiko intendenteak eskaleak harrapatzeko ordenantza egin zuenean Donibane Lohizuneko alkateak kaskarotak salbuetsi zituen guztiak bizilekua finkoa zutelako. Bere ohiturazko legeak izan zituzten bere arteko harremanak eta kontratuak arautu zituztenak, besteak beste ezkontzak, beren artekoak izaten zirenak. Hala eta guzti bere eliza propioa izan zuten Bordegainen. Egun ez dira bereizten Lapurdiko beste biztanleetatik. Cénac Moncautek bere Pirinioetako Historian (Paris, 1853-1855) Ziburuko kaskarotak erabiltzen zituzten hitz zerrenda lexikal bat jaso zuen eta hainbat kanta ere, besteak beste hemen errepikatzen duguna bere interesagatik, honoko hau: “ Migna, migna chumé notré, Prima de mariri, Garde la midel, Vandiya triya, carracherida. Abacali sazala marroumi, Çazail, Cazail contra tu mi lazail Ou que zu cazail Malere que de caï". Ikus daitekenez, beste ijito hiztegiekin kidetasuna adierazten duen lagin honek ez du antzik euskararekin. Bere hizkuntza eta jatorria ikertuko duen ikerketa zehatz bat falta zaigu.
--
Jatorrizko testua: Idoia ESTORNÉS ZUBIZARRETA
Itzulpena: Elia itzultzaile automatikoa
Itzulpenaren berrikusketa: Miren Arantzazu Lekuona Etxebeste