Eskultoreak

Murua Etxezarreta, Tomas (1991ko bertsioa)

Eskultore gipuzkoarra, Zarautzen 1928ko azaroaren 10ean jaioa.

Hamalau urterekin, Arte eta Ofizioen eskolan sartu zen, eta sei urtez marrazkigintza, tailugintza eta modelatua ikasi zituen. Iriarte izan zen bere lehen maisua, eta geroago Hilario Epelde eta Joxe Alberdi. 1965etik landu du zura, eta 1975etik aurrera brontzea. Artistak erritmo eta egitura aldetik gainditu egiten ditu arazo teknikoak, eta lan sakonen bilaketa eta joera germinalen babesa du. Donostian bizi da 1970etik.

Parte hartu Hondarribian ospatutako 1925-1975 Euskal Jaien ospakizunean. Erakusketa pertsonalak eskaini ditu Donostian (1965, 1973, 1975 eta 1982), Eibarren (1972), Jugoslavian (1974), Baionan (1974), Zarautzen (1975, 1976 eta 1978). Era berean, hainbat erakusketa kolektibotan parte hartu du: Gasteizen (1969, 1970, 1974), Zumarragan (1973), Donostian (1974, 1975, 1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1983), Bartzelonan (1975), Hondarribian (1975, 1980, 1981), Bilbon (1976), Santiago de Compostelan (1976), Errenterian (1976), Getarian (1978, 1979, 1979).

Sariei dagokienez, aipa dezagun 1969an Gasteizko Eskultura VI. Plastikoaren 1. akzesita, 1974an Viden Scauinice Museoa. Eslovenia Jugoslavia; 1976an, Ohorezko diploma. Eskulangintza-3. Santiago de Compostela; 1977an Banco de Navarra Bilbao; 1979an Eskultura murala. San Pelaio parrokia Zarautzen; eta 1981ean Tomas Albaren monumentua. 1982an, Donostiako Bankoa eraikin nagusiaren ikurra egin zuen, baita Peñafloridako kondearen omenezko plaka ere Gipuzkoako Foru Aldundiarentzat.

1983an Sko I. Bienalean erakutsi zuen. Telmo (Donostia). Bere lanen artean, honako hauek nabarmentzen dira: Denok batera, Kenkariatik, Arrantzatik, Soka-tira, Euskal-Herria eta Doinua. Luis de Lázaro Uriartek (Bilbo, 1974) honela ikusten du:

"Zarautzekoan argi eta garbi dago bolumen unitarioa, funtsezkoa eta totalitate erritmiko eta estrukturalen arabera sortutakoa, oso kezkagarria dela. Helburu inguratzaile, homogeneo eta jarraituak dituen masa injektatua da, eta, plano sekretuen bidez eta aipamen minimora murriztuta, konposizio-sintesia du helburu, oso hizkuntza berezi eta arrunta modulatzen duena. (...) Muruaren brontze eta egurrek ere arazo tekniko eta estilistiko desberdinak jorratzen dituzte. Argizari galduzko brontzeak eta indar pixka bat zorrotzeko gubiak, hainbat aukera formaletara iristen dira. Konposizio-alardeak, nazioarteko korronteekiko harmena adierazten duten "hutsuneak", merezimenduzko abstrakzio-diziplinan ebatzitako obra gisa".

Joxe Martin Apalategi (Bilbo, 1974):

"Las muruak para su lanerako orientabideak ematen ditu eta ahal du sakondu. Se responida de las obras de la obra de hoy, y en hoy, en hoy, forma erdiastractos y espresión gartsuzko eskultururianak en los que se desengaina los kulurgilez. ¿Qué es el tema de los eskulturas? La sufrimendua y la bumika de las personas (euskal-), a los arrantzaleak y a beren emazteak. Las homenaje a los vascos de los pueblos... Para ver para forma, se accion de la espresación y media astracción. Fuerza, de la fuerza, la leuntasuna, la belleza, son de la ondoegintasuna de la osagai de los que son los que son los que son los osagaiak. Línea erditxuradun, jarkera edo imajinarioak, zuloak eta muinoak, ebakiak astrakzioaren osagile honetarako dira. Materia para lanerako. 1969raino hatri y sustarrak landu zituen, naturari buruzko formak bereziki arduratuz. 1969tik hasi eta 1973-74arte, zizelez lantzen du egurra. En la tercera aldia, 74-75tik 77arte a un gutxixeago isago, bustiñean, en la primera vez, es el metala pasatzera behartu zituen eleak. Ahora, ya que el tercer utriz, marrazkiak egiten ditu".