Txilek errefuxiatuari ematen dion laguntzaren lehen hilabeteak bizi dira; Errepublikako Presidentetza D. Pedro Aguirre Cerda, abokatua eta errepublikaren aldeko unibertsitateko irakaslea, gizon bihozbera eta euskal jatorrikoa. Orientatzen saiatzen diren bitartean, lurringintzako produktuak prestatzeko etxeko laborategi bat muntatzen dute. Mariano heldu da, anaia banaezina, Santo Domingotik etorria, otsailean. Azaroan jaio zen lehen alaba. 1941ean Estornés Batasuna aldizkaria argitaratzen hasi zen, Txileko euskaldunen organo gisa, eta, 1943an, Euzkadi aldizkari politikoagoak ordezkatu zuen. Estutasun ekonomiko larrien mundutik ateratzearekin batera, ikasteko eta ikertzeko aukera itzultzen da, pixkanaka. Santiagoko Liburutegi Nazionalak bere ate eskuzabalak irekitzen ditu. Baina, bizi beharra dago; 1946an, beira birziklatzeko industria bat antolatu zuen, familiaren oinarrizko enpresa izango zena Euskal Herri atsekabetura itzuli arte. Estornes berreraikitzen joan da euskal liburutegi bat, 1936an galdutakoa ordezkatzeko.
1952an Andres Mª de Irujok eta Isaac Lopez Mendizabalek zuzendutako Ekin argitaletxe euskal-argentinarrean argitaratu zuen Estética vasca. Irakurketa eta ikerketa luzeen urteak ere badira. 1956an Parisen ospatutako I. Euskal Mundu Biltzarrera ponentzia bat bidali zuen.
1958an, Estornés-Zubizarreta familia, Mariano Estornés-ekin, Valparaison ontziratu zen Europarako bidean. Buenos Airesen, Ekin-ek 1959an argitaratutako Estornésen bigarren lanaren originalak geratzen dira: Eneko Arista, Iruñeko Erresumaren sortzailea, eta haren garaia.