Écoles

San Jose ikastexea, Isasi izenekoa. Eibar

Beste aldetik, Anaia frantsesen presentzia izugarria izan zen Eibarren San Jose ikastetxean, baina aldi berean, oso garrantzitsua, batez ere, indarraldi guztian zehar. Testuinguru horretan, Justine Leonen presentzia azpimarratu behar da. Lehenengo zuzendaria izan zen eta lanpostu horretan bederatzi urte izan zen. Léopold Emilien ere, zazpi urte izan zen. Hau Audon herrian, Frantzian,1882an jaio zen eta Eibarretik pasatu ondoren soldaduska egitera joan zen eta 1918an, gerran hil zen. Izan ere, Léopold Emilien Eibarrera joan baino lehen San Bernardo ikastetxean izan zen. San Bernardo-n marrazketa irakatsi zuen eta bere ikasleengatik oso estimatua zen.

Ikastetxe honen ikasleen matrikulazioaren bilakaera oso aldagarria izan zen, batez ere, ematen zituen ikasketako ereduagatik. Hauek ez zuten behar jarraitutako eskolaldia, esate baterako, gaueko edo helduen klaseak edo aprendizen heziketa. Zentroak arrakastarekin jarraitu zuen ikasleen matrikula altua zen eta gaueko eta eguneko klaseen konpromisoak mantendu zituen. Gaueko klaseei buruz 1910ean hazi ziren eta, printzipioz, Orbea jaunaren lantegiaren ikasleei zuzenduta zegoen, zeinek marrazketa industrial klaseak ordaintzen zituen (klase hauek 16,30etan hasten ziren eta 17,30etan bukatzen ziren).

Baina dakigunez, Anaiei matrikula doakoa izatea gustatzen zitzaien. Ordea, helburu hau ez zuten lortu. Haiek matrikula dohainik ume txiroentzat nahi zuten eta ahalegin guztiak egin zituzten, baina aipatzen dugun bezala ez zen posible izan. Hala eta guztiz ere, Anaiek elkarrizketa batzuk pertsonaia desberdinekin izan zituzten; haien artean Artzapekoarekin edo Gabriel de Ybarra jaunarekin, zein Deustuko sortzailearen biloba zen. Baina baita Manuel Obesorekin ere, apaiza jesuita, nork Anaiak La Arboleda (Bizkaian) 1907an geratzeko eraginkortasunarekin parte hartu zuen, baina nahiz eta ahalegin guztiak egin dena alferrik izan zen eta egoera hark ez zuen irtenbiderik izan.

Bestalde, kurtsoek normaltasunarekin jarraitu zuten, jardueren erritmoa mantentzen, batez ere azterketarenak. Azterketak proba garrantzitsu bat ziren, haien bidez Anaien irakaskuntza ebaluatzen zutelako. Azken azterketak publikoak ziren eta Eibarren "indar bizidunak" joaten ziren, esate baterako "Isasi-Markesa", Udaletxeko ordezkariak, parrokoa, kapilaua, lantegiko zuzendariak, enpresetako administratzaileak eta beste pertsonaia batzuek, zeintzuk azterketak bukatu ondoren sariak, diplomak edo liburuak banatzen zituzten. Ekitaldian olerkiak errezitatzen bukatzen zuten, baina Anaiak ez ziren oso pozik, ikasleen gurasoak ekitaldira joaten ez zirelako eta parte hartzen ez zutelako.

Berriz, arazo hau alde batera utzita, azterketen errealizazioak aldaketa garrantzitsua ekarri zuen. Diploma berri bat sortu zuten eta 1909etatik "Lehen Mailako Goi Ikasketako Agiriak" ikaslearen gaitasunak egiaztatzen zuen industria eta banketxeen bulegoetan lan egiteko. Beraz, diploma hura lortzeko, ikasleek azterketa berezi bat egin behar zuten epaimahai baten aurrean. Epaimahaia materiako espezialista batek buru izanda zegoen eta bi aholkulari zituen. Azterketaren ikasgaiak ondorengoak ziren: Gaztelania, Doktrina, Historia sakratua, Zientziak, Merkataritza, Matematika, Geografia, Frantsesa, Musika eta Marrazketa. Hiru egun iraun zituzten azterketek, lehenengo bitan idatzi probak egiten zituzten eta hirugarrenetan ahozko proba egiten zuten. Oso Ongi edo Bikain lortzen zuten ikasleek agiri hura jasotzen zuten.

Eskolaz kanpoko jarduerek ere beraien garrantzia zuten eskolaren bizitzan. Jarduera haiek San Jose Patronatuak antolatzen zituen. Patronatua 1907an sortu zen, hain zuzen ere, gaueko klaseen ikasle ohiek sortu zuten helburu bakar batekin: uzten zituzten ikasketak ikasleek lana baten bilatzeko "babes morala" mantendu behar zuten eta horretarako haiek zeuden. Hori dela eta, igandero eta jai egunero Patronatuaren parte hartzaileak ikastetxean biltzen ziren eta elkarrekin meza nagusira joaten ziren. Arratsaldez, joko aretoan biltzen ziren edo pilotaz jokatzen zuten, baina berriro elizkizun jarduerak egiten zituzten, oratorioan biltzen ziren otoitzeko, kantatzeko eta beste jarduera ludikoak egiteko. 1909an ere Otoitzaren Apostolutza sortu zuten eta hilabetearen lehenengo ostiraletan jaunartzea egiten zuten. Beste jarduera bat Patronatuak antolatu zuen: Umeen Lehenengo Jaunartzea, ordea, honek Pio X. "Quam Singulari" dekretua bete behar zuen. Horretarako, Anai Zuzendariak Artzapekoarekin hitz egin behar zuen eta hitz egin ondoren 1910/11 ikasturtean ikastetxearen ikasleek jaunartzea eskolan egin zuten, hain zuzen ere, 21 ikasle, beraien gurasoek eta ikastetxeko beste 80 ikasle.