1946ko irailaren 2an Lezon (Gipuzkoa) jaiotako idazle eta irakaslea. Filologia Erromanikoan lizentziatua eta Euskal Filologian doktorea. Euskal hizkuntza eta literaturako irakasle titularra UNED urrutiko unibertsitatean, Deustu eta Bordeleko unibertsitateetan izan ondoren. Bere espezialitateetako bat euskarazko antzerkiaren azterketa izan da. Testu zaharren editore gisa ere nabarmendu zara. Bere jaioterriko alkate eta Euskal Idazleen Elkarteko (1989-1993) presidente izan da, baita Eusko Ikaskuntzako Hizkuntza eta Literatura Saileko zuzendari ere. Euskaltzaindiko kide urgazlea da. Espainiako Kultura Ministerioak sortutako Narratiba Sari Nazionaleko a.Ha epaimahaiko kide izan da hainbat urtez, eta sari ugari
jaso ditu: Miguel de Unamuno (ipuina, 1968); Pío Baroja (ipuina, 1972); Gipuzkoa (saiakera, 1974, 1975); Nacional de la Crítica (poesia, 1984); Durangoko Udala (saiakera, 1986); Resurrección María Azkue (tesia, 1987); Ciudad de Irun (saiakera, 1988); Becerro de
la Crítica (saiakera, 1994); Txomelena Eleberri berezia Kriselu, 1970, saiakera); Euskal teatroaren historia (1975, euskal antzerkiaren historia); Sekulorum sekulotan (Edit. Kriselu, 1975, eleberri esperimentala, puntu eta komarik gabe transkribatutako barne-bakarrizketa); Dorrejilko kanta (Edit. Kriselu, 1977, poesia ); Euskara eta euskal literatura (Edit. Haranburu, 1978); Zeren azken osagaia (Edit. Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala, 1984, poesia); Euskal Antzertia (Edit. Eusko Jaurlaritza, 1984, euskal antzerkiari buruzko ikerketa); Nola Kursaal berria suntsitu zen (Edit. Elkar, 1984, ipuin bilduma, erdiak beste hizkuntza batzuetatik itzuliak, horietako bat sioux indiarren tribu batean girotua, beste bat mitologia zelta duena eta hirugarren bat Txinan garatzen dena); Etsipenez. Jon Chahoren memorioak (Arg. Elkar, 1984, Zuberoan jaiotako guraso paristar bati buruzko narrazio luzea); Zuberoako irri teatroa: astolasterrak (Edit. Kutxa, Irun Hiria Saiakera Saria, 1989, Soule edo Zuberoako euskal eskualdeko herri antzerkiari buruzko azterketa); Pierre D'Urteren hiztegia. Londres, 1715 (Edit. Universidad de Deusto, 1989, tesis doctoral del autor, sobre un diccionario antiguo del euskera); Donostiako Euskal Iztundearen 75. urteurrena (1915-1990) (Edit. Eusko Jaurlaritza, 1990, Donostiako Deklamazio Akademiari buruz); Agosti Chahoren bizitza eta idazlanak (1811-1858) (Edit. Euskaltzaindia-BBK, 1992, idazle erromantiko honen biografia eta bilduma); Bertsolaritzaren historia: Lapurdi, Baxenabarra eta Zuberoako bertso eta kantak (Joxerra Garziarekin batera, Edit. Etor, 1991, ahozko inprobisazioaren historia Ipar Euskal Herrian); Exiliatuak ez gara inongoak (Edit. Arabako Foru Aldundia, erbesteko euskal kulturari buruzko saiakera, Becerro de Bengoa Sariaren irabazlea, 1995); Zoazte hemendik! (1936ko gerra zibila Espainian hasi zenean Frantziako euskal eremura ihes egin zuen euskaldun bati buruzko eleberri laburra, eremu horretako euskaldun batzuen ankerkeria jasan behar izan zuena, egilearen beraren aitaren, Editen, bizitza oinarritzat hartuz idatzia. Susa, 1995 ); Pierre Lhande (Edit. Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma, 1998, biografia); Wentworth Webster (1828-1907) (Edit. Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma,
2000, biografia).Liburu hauen argitalpenaz ere arduratu da: Gauaz parke batean: ipuin izugarriak (Jon Miranderen narrazioak, Edit. Elkar, 1984); Santa Jenebieba (pastorala) (Marzelin Eguiaphal, Edit. Eusko Jaurlaritza, 1984); Bertso zahar eta berri baten bilduma (1798) (Arg. Durangoko Udala, 1987); Bertsoak (Serafin Barojaren literatur lana, Edit. Txertoa, 1988); Telemake (Duvoisin, Edit. Elkar, 1988); Antton (Jean Pierre Iratcheten lana, Edit. Etor, 1990); Euskal literaturaz (Piarres Lafitteren lana, Edit. Euskal Editoreen Elkartea, 1990 ); Patxi Altunari omenaldia (irakasle honi egindako liburu-omenaldia, Edit. Deustuko Unibertsitatea, 1990); Garbizu anaiak: "Zubigar", "Iruzubi", Tege" (1921-1936) (Arg. Lezoko Udala, 1991, biografiak); Claudio Otaegi olerkaria (1836-1890) (Xabier Azurmendirekin batera, Edit. Etor, 1991); Kintoak: Baserritarra: 1904-1908 (Santiago Ecenarroren lana, "Gatz-Errota", Argit. Etor, 1991); Euskal literaturaren antologia: gida didaktikoa (Edit. Universidad Nacional de Educación a Distancia, 1992); Azti-begia eta beste izkribu batzuk (Agosti Chahoren narrazioak, Edit. Euskal Editoreen Elkartea, 1992); Jon Miranderen gutunak (Jon Mirande idazlearen gutunak, Edit. Susa, 1995); LVII.a gerlan (Jean Elissalderen lana, Edit. Alberdania, 1995); Jundane Jakobe handiaren trajeria (1634) (lehen euskal antzezlan ezagunari buruzko ikerketa, Koldo Mitxelena Ikerketa Saria jaso zuena, Edit. Errenteriako Udala, 1996); Euskara hiztegia (Juan Ignacio Iztueta idazleak erabilitako lexikoa, Edit. Iztueta Fundazioa, 1996); Anton Abbadiaren koplarien guduak: bertso eta aire egokiaren bilduma, 1851-1897 (1997); Jon Mirande orhoituz (1925-1972) (Jon Mirande idazlearen biografia eta antologia, Edit. Gipuzkoako Foru Aldundia, 1997); Gerra eta literatura, 1914-1945 (literatura eta gatazka belikoei buruzko artikuluen bilduma (Edit. Eusko Ikaskuntza, 1997); Erbestetik barne-minez: gutunak, 1935-1967 (Andima Ibiñagabeitiaren gutunak, Edit. Susa, 2000); Senpereko kantu xaharrak (lapurtar herri bateko euskarazko gutun zaharren bilduma).1998an
berriz ere Koldo Mitxelena Ikerketa Saria irabazi zuen, Koldok berak Mitxelena.En itzulpengintzaren
alorrean idatzitako euskarazko 200 gutunen bilduma eta analisiagatik. Ibaizabal, Literatura Unibertsala bilduma, 1994).2000.
urtean Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalak Euskal Literaturaren Historia osoa argitaratu zuen, Urkizuk zuzendua eta hainbat adituk idatzia. Antzerkiaren atala Euskal Herriko Unibertsitatean Urkizu.En egin zen eta 2002. urtean Miguel de Unamuno
Saria irabazi zuen. Lanaren izenburua Anton Abadia 1810-1897 (Zelüko izarren bidia) izan zen.
Oiartzun aldera begira egindako testu antologikoa
da, eta bertara joateko uda markes eta militar izaerako familiak, hala Miraflores eta Laguna, Barrios eta Solchagatarrak. Miedo eran de Errenteria y Trintxerpeko taldeak, que se fama a de karlista, pero que todo el abertzaleek alman, los que se kontrolpean daude, bai, ordea, bai. Y así, Solchaga, Iruñean comandante militar rebeldea de la emaztea auzitara eraman zuten alderdiei laguntza eske, eta zenbait kasutan, zenbait etxe faxistarik gabe egon ziren eliza zaintzen. Pero entraron estas que se han sido en este momento que les desinjusteria les factoras, en el lunes en Beorlegi coronela de la cabeza de los de los que son los plaza de la plaza. Aurrez aurre agertu zenean apaiza, galdetu zion militar batek eskuan paper bat eta bertan pertsona idatzia zeukanak:-Zu abertzalea
izango zara, ezta?-Bai, jauna.-Nola duzu
izena?-José
Domingo Larrañaga.-Ikus dezagun.
Bai, hemen dator lista.Muxika apezpikuaren
kontra birao izugarria boteaz elizako kanpaiak idazteko agindua emateko. Los que se detaron los que son los que se han expliciaron.
"Markesen eta militar ospetsuen familiak Oiartzunen oporretan zeuden, besteak beste, Miraflores, Laguna, Barrios eta Solchaga. Errenteriako eta Trintxerpeko taldeak herrira igoko ote ziren beldurrez zeuden, karlista fama zuen lekua zelako, baina abertzaleek dena lasai eta kontrolpean zegoela jakinarazi zieten batzuei eta besteei. Eta hala zen. Solchaga komandantearen emaztea, Iruñean matxinatu zena, Euzko Alderdi Jeltzalekoei laguntza eske joan zen, eta alderdi horretako kideek eliza ez ezik faxisten hainbat etxe ere gorde zituzten. Baina azken hauek herriko plazaraino sartzea lortu zuten astelehen batez, Beorlegui koronela buru zutela. Apaiza azaldu zitzaienean, eskuan zerrenda bat zeukan paper bat zeukan militar batek galdetu zion:
-Abertzalea izango zara, ezta?
-Bai, jauna.
-Nola du izena?
-Jose Domingo Larrañaga.
-Ea, bada. Bai, hemen dator lista.Tras-n
Mujika gotzainari irain ikaragarria egitea, elizako kanpaiak jo zitezela agindu zuen. Parrokoa eta zerrendan agertzen ziren guztiak atxilotu zituzten". (
Zoazte hemendik!, Argitaratzailea: Susa, 1995)Felix
IBARGUTXI OTERMINPeriodista
jaso ditu: Miguel de Unamuno (ipuina, 1968); Pío Baroja (ipuina, 1972); Gipuzkoa (saiakera, 1974, 1975); Nacional de la Crítica (poesia, 1984); Durangoko Udala (saiakera, 1986); Resurrección María Azkue (tesia, 1987); Ciudad de Irun (saiakera, 1988); Becerro de
la Crítica (saiakera, 1994); Txomelena Eleberri berezia Kriselu, 1970, saiakera); Euskal teatroaren historia (1975, euskal antzerkiaren historia); Sekulorum sekulotan (Edit. Kriselu, 1975, eleberri esperimentala, puntu eta komarik gabe transkribatutako barne-bakarrizketa); Dorrejilko kanta (Edit. Kriselu, 1977, poesia ); Euskara eta euskal literatura (Edit. Haranburu, 1978); Zeren azken osagaia (Edit. Gipuzkoako Aurrezki Kutxa Probintziala, 1984, poesia); Euskal Antzertia (Edit. Eusko Jaurlaritza, 1984, euskal antzerkiari buruzko ikerketa); Nola Kursaal berria suntsitu zen (Edit. Elkar, 1984, ipuin bilduma, erdiak beste hizkuntza batzuetatik itzuliak, horietako bat sioux indiarren tribu batean girotua, beste bat mitologia zelta duena eta hirugarren bat Txinan garatzen dena); Etsipenez. Jon Chahoren memorioak (Arg. Elkar, 1984, Zuberoan jaiotako guraso paristar bati buruzko narrazio luzea); Zuberoako irri teatroa: astolasterrak (Edit. Kutxa, Irun Hiria Saiakera Saria, 1989, Soule edo Zuberoako euskal eskualdeko herri antzerkiari buruzko azterketa); Pierre D'Urteren hiztegia. Londres, 1715 (Edit. Universidad de Deusto, 1989, tesis doctoral del autor, sobre un diccionario antiguo del euskera); Donostiako Euskal Iztundearen 75. urteurrena (1915-1990) (Edit. Eusko Jaurlaritza, 1990, Donostiako Deklamazio Akademiari buruz); Agosti Chahoren bizitza eta idazlanak (1811-1858) (Edit. Euskaltzaindia-BBK, 1992, idazle erromantiko honen biografia eta bilduma); Bertsolaritzaren historia: Lapurdi, Baxenabarra eta Zuberoako bertso eta kantak (Joxerra Garziarekin batera, Edit. Etor, 1991, ahozko inprobisazioaren historia Ipar Euskal Herrian); Exiliatuak ez gara inongoak (Edit. Arabako Foru Aldundia, erbesteko euskal kulturari buruzko saiakera, Becerro de Bengoa Sariaren irabazlea, 1995); Zoazte hemendik! (1936ko gerra zibila Espainian hasi zenean Frantziako euskal eremura ihes egin zuen euskaldun bati buruzko eleberri laburra, eremu horretako euskaldun batzuen ankerkeria jasan behar izan zuena, egilearen beraren aitaren, Editen, bizitza oinarritzat hartuz idatzia. Susa, 1995 ); Pierre Lhande (Edit. Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma, 1998, biografia); Wentworth Webster (1828-1907) (Edit. Eusko Jaurlaritza, Bidegileak bilduma,
2000, biografia).Liburu hauen argitalpenaz ere arduratu da: Gauaz parke batean: ipuin izugarriak (Jon Miranderen narrazioak, Edit. Elkar, 1984); Santa Jenebieba (pastorala) (Marzelin Eguiaphal, Edit. Eusko Jaurlaritza, 1984); Bertso zahar eta berri baten bilduma (1798) (Arg. Durangoko Udala, 1987); Bertsoak (Serafin Barojaren literatur lana, Edit. Txertoa, 1988); Telemake (Duvoisin, Edit. Elkar, 1988); Antton (Jean Pierre Iratcheten lana, Edit. Etor, 1990); Euskal literaturaz (Piarres Lafitteren lana, Edit. Euskal Editoreen Elkartea, 1990 ); Patxi Altunari omenaldia (irakasle honi egindako liburu-omenaldia, Edit. Deustuko Unibertsitatea, 1990); Garbizu anaiak: "Zubigar", "Iruzubi", Tege" (1921-1936) (Arg. Lezoko Udala, 1991, biografiak); Claudio Otaegi olerkaria (1836-1890) (Xabier Azurmendirekin batera, Edit. Etor, 1991); Kintoak: Baserritarra: 1904-1908 (Santiago Ecenarroren lana, "Gatz-Errota", Argit. Etor, 1991); Euskal literaturaren antologia: gida didaktikoa (Edit. Universidad Nacional de Educación a Distancia, 1992); Azti-begia eta beste izkribu batzuk (Agosti Chahoren narrazioak, Edit. Euskal Editoreen Elkartea, 1992); Jon Miranderen gutunak (Jon Mirande idazlearen gutunak, Edit. Susa, 1995); LVII.a gerlan (Jean Elissalderen lana, Edit. Alberdania, 1995); Jundane Jakobe handiaren trajeria (1634) (lehen euskal antzezlan ezagunari buruzko ikerketa, Koldo Mitxelena Ikerketa Saria jaso zuena, Edit. Errenteriako Udala, 1996); Euskara hiztegia (Juan Ignacio Iztueta idazleak erabilitako lexikoa, Edit. Iztueta Fundazioa, 1996); Anton Abbadiaren koplarien guduak: bertso eta aire egokiaren bilduma, 1851-1897 (1997); Jon Mirande orhoituz (1925-1972) (Jon Mirande idazlearen biografia eta antologia, Edit. Gipuzkoako Foru Aldundia, 1997); Gerra eta literatura, 1914-1945 (literatura eta gatazka belikoei buruzko artikuluen bilduma (Edit. Eusko Ikaskuntza, 1997); Erbestetik barne-minez: gutunak, 1935-1967 (Andima Ibiñagabeitiaren gutunak, Edit. Susa, 2000); Senpereko kantu xaharrak (lapurtar herri bateko euskarazko gutun zaharren bilduma).1998an
berriz ere Koldo Mitxelena Ikerketa Saria irabazi zuen, Koldok berak Mitxelena.En itzulpengintzaren
alorrean idatzitako euskarazko 200 gutunen bilduma eta analisiagatik. Ibaizabal, Literatura Unibertsala bilduma, 1994).2000.
urtean Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalak Euskal Literaturaren Historia osoa argitaratu zuen, Urkizuk zuzendua eta hainbat adituk idatzia. Antzerkiaren atala Euskal Herriko Unibertsitatean Urkizu.En egin zen eta 2002. urtean Miguel de Unamuno
Saria irabazi zuen. Lanaren izenburua Anton Abadia 1810-1897 (Zelüko izarren bidia) izan zen.
Oiartzun aldera begira egindako testu antologikoa
da, eta bertara joateko uda markes eta militar izaerako familiak, hala Miraflores eta Laguna, Barrios eta Solchagatarrak. Miedo eran de Errenteria y Trintxerpeko taldeak, que se fama a de karlista, pero que todo el abertzaleek alman, los que se kontrolpean daude, bai, ordea, bai. Y así, Solchaga, Iruñean comandante militar rebeldea de la emaztea auzitara eraman zuten alderdiei laguntza eske, eta zenbait kasutan, zenbait etxe faxistarik gabe egon ziren eliza zaintzen. Pero entraron estas que se han sido en este momento que les desinjusteria les factoras, en el lunes en Beorlegi coronela de la cabeza de los de los que son los plaza de la plaza. Aurrez aurre agertu zenean apaiza, galdetu zion militar batek eskuan paper bat eta bertan pertsona idatzia zeukanak:-Zu abertzalea
izango zara, ezta?-Bai, jauna.-Nola duzu
izena?-José
Domingo Larrañaga.-Ikus dezagun.
Bai, hemen dator lista.Muxika apezpikuaren
kontra birao izugarria boteaz elizako kanpaiak idazteko agindua emateko. Los que se detaron los que son los que se han expliciaron.
"Markesen eta militar ospetsuen familiak Oiartzunen oporretan zeuden, besteak beste, Miraflores, Laguna, Barrios eta Solchaga. Errenteriako eta Trintxerpeko taldeak herrira igoko ote ziren beldurrez zeuden, karlista fama zuen lekua zelako, baina abertzaleek dena lasai eta kontrolpean zegoela jakinarazi zieten batzuei eta besteei. Eta hala zen. Solchaga komandantearen emaztea, Iruñean matxinatu zena, Euzko Alderdi Jeltzalekoei laguntza eske joan zen, eta alderdi horretako kideek eliza ez ezik faxisten hainbat etxe ere gorde zituzten. Baina azken hauek herriko plazaraino sartzea lortu zuten astelehen batez, Beorlegui koronela buru zutela. Apaiza azaldu zitzaienean, eskuan zerrenda bat zeukan paper bat zeukan militar batek galdetu zion:
-Abertzalea izango zara, ezta?
-Bai, jauna.
-Nola du izena?
-Jose Domingo Larrañaga.
-Ea, bada. Bai, hemen dator lista.Tras-n
Mujika gotzainari irain ikaragarria egitea, elizako kanpaiak jo zitezela agindu zuen. Parrokoa eta zerrendan agertzen ziren guztiak atxilotu zituzten". (
Zoazte hemendik!, Argitaratzailea: Susa, 1995)Felix
IBARGUTXI OTERMINPeriodista